Rond 1647 telde de Winterswijkse gemeenschap al Joodse inwoners.
Jacob de Levij, Michel Michels en David de Jode.
Rond 1728 zijn het er 22 en in 1812 42 Joodse inwoners.
Met de komst van Napoleon ( 1811) werd men verplicht een vaste voor- en achternaam te gebruiken.
Tot 1847 komen de Joodse inwoners samen in huis sjoeltjes. De laatste was gevestigd aan de Misterstraat (toen Bredevoortse straat).
Op 30 juli 1847 kregen zij een eigen synagoge aan de Jonenstraat (Strobandsteeg)
In 1889 bouwde men de synagoge aan de Spoorstraat en deze werd op 14 augustus toen "geopend".
In 1891 kwam hier het badhuis bij.
In 1905 het woonhuis en in 1909 de school.
Op het hoogte punt telt de gemeenschap plm.100 gezinnen.
Veel Joodse inwoners verdienen hun geld met de veehandel en huidenhandel. Ook zijn er veel slagerijen
1940- 1945 bezetten de Duitsers de synagoge en het interieur wordt gesloopt.
Het wordt gebruikt als gymnastieklokaal en pakhuis
Op 14 januari 1951 wordt de synagoge weer door de sterk uitgedunde Joodse gemeenschaop in gebruik genomen.
Op 10 januari 1941 moeten alle joden ouder dan 8 jaar zich op het gemeentehuis laten registreren in Winterswijk.
Winterswijk telde toen 287 joden waarvan 42 Duitse vluchtelingen.
Winterswijk telt na de oorlog helaas nog geen 40 joodse inwoners meer.
Van degenen die het overleeft hebben vertrekken de meesten naar Israel.
In 2015 telt Winterswijk nog slechts plm.10 Joodse inwoners.
Vijftigjarig bestaan der Synagoge
1939-07-21Vijftigjarig bestaan der Synagoge.
Op 5 Augustus a.s. is het vijftig jaar geleden, dat de Synagoge in de Spoorstraat werd ingewijd.
Het heeft langen tijd geduurd, eer de Winterswijksche Israëlieten een vast kerkgebouw kregen, want uit de officieele stukken blijkt, dat reeds voor 1700 eenige Joodsche gezinnen te dezer stede waren gevestigd. Winterswijk ressorteerde destijds onder de ringsynagoge Groenlo.
Langzamerhand steeg het aantal Iraëlieten.
In 1875 telde de Joodsche Gemeente ±twintig gezinnen, in 1930 zeventig en op t oogenblik zijn er tachtig families.
De eerste begraafplaats was het tegenwoordige Eelinkboschje aan den Wooldschen weg, daarna werd een terrein in de Spoorstraat als zoodanig ingericht, terwijl het tegenwoordige kerkhof aan den Misterweg gelegen is.
In plm. 1775 werd een gebouwtje op den hoek van de tegenwoordige Misterstraat en Jonenstraat als Synagoge gebruikt. Later diende een pand in de Misterstraat, op de plaats, waar nu het huis van wijlen notaris Van Eekelen staat, als zoodanig.
In 1877 werd het eerstgenoemde gebouwtje weer betrokken, doch dit bood op den duur te weinig ruimte en werd bouwvallig. In 1866 stuurde men een oproep rond, onderteekend door den toenmaligen burgemeester Haitsma Muiier, waarin op den bouw van een nieuwe Synagoge werd aangedrongen.
Op 12 Maart 1886 kocht men van den heer G. H. Kappers een stuk land in de Spoorstraat, groot ruim tien aren. Voorjaar 1887 werd de bouw aanbesteed voor de somma van ƒ 5656 en in Juni 1888 werd de eerste steen gelegd door hen, die voor ƒ 250 of meer aandeelen in de leening hadden genomen. In Augustus van het volgende jaar werd de kerk ingewijd door den toenmaügen Opperrabijn van Gelderland, wijlen den heer
T. Tal.
Dat de Synagoge, die gebouwd werd door wijlen architect H. v. d. Schaaf, tot stand kwam, was in niet geringemate te danken aan den heer D. A. Gans, voorzitter der gemeente. Oorspronkelijk was er plaats voor zestig mannen en twintig vrouwen, doch dit werd langzamerhand uitgebreid, zoodat er nu honderd mannen en zeventig vrouwenzitplaatsen zijn. In 1912 werd aan het gebouw een school- en een vergaderlokaal toegevoegd.
Van de vroegere bestuurderen willen we noemen wijlen de heeren J. M. Poppers, S.Kan, D. A. Gans, M. Poppers Mzn., E. Philips en H. Hemelrijk. Hun ijverige arbeid werd voortgezet door de presidenten M. Hemelrijk,A. Gans, A. de Leeuw en den huidigen voorzitter, den heer M. Gans.
Als geestelijke voorgangers traden in het tegenwoordige Kerkgebouw op de heeren S. A. Lombard, B. de Lange. E. N. Cohen (tot 1898) en L. Roeper, terwijl vanal 1920 de heer Tj. Schielaar met deze functie is belast.
Het dagelijksche bestuur der Kerkeraad bestaat uit de heeren M. Gans, I. Menko en D.A.. Schwarz.
Het jubileum zal herdacht worden door den Opperrabijn van Gelderland, den Weleerw.Heer J. Vredenburg, terwijl op Zondag 6 Augustus o.a. een kinderfeest en een buitengewone kerkdienst, waarvoor de gemeentelijke autoriteiten zijn uitgenoodigd, op het programma staan.
