Genealogie

Kottenseweg 25
JOHANNES Hendrikus Gunther, geboren op 11 maart 1862 te Amsterdam, ladingmeester van beroep

HERMINA Lubbertha Dulmes, geboren op 15 september 1862 te Amersfoort

Alberta Gunther, geboren op 12 september 1887 te Zutphen -1960
Wilhelmina Gunther, geboren op 7 april 1889 te Zutphen
FERDINAND Philippus Theodorus Gunther, geb.17-12-1890 te Winterswijk

Johanna Fredrika Gunther, geboren op 13 mei 1893 te Winterswijk
(OVERLEEFD)
Kinderen: 5 waaronder Fernando
Fernando is geboren op 20-01-1916 -overleden 2004 – 88 jaar oud
NELLY Gunther

JOHANNA GUNTHER, het Winterswijkse meisje

Johanna Fredrika Gunther, geboren op 13 mei 1893 te Winterswijk Kottensweg 25.
Haar vader Johannes was een echte socialist en stond, als laadmeester werkzaam aan het station te Winterswijk, vooraan bij de spoorwegstakingen om te bereiken dat er een vakbond moest komen.
Maar helaas, het komt er niet en Johannes Gunther werd ontslagen.
Het gezin Gunther besluit, te emigreren naar Chili, waar in die tijd veel Nederlanders heen trokken voor een beter bestaan.
Ook de familie Michgelbrink
In 1906 is de vakbond wel mogelijk, maar dan heeft de Familie Gunther zich allang gevestigd in Chili.
Naast hun in Chili woont de familie Jans uit Rotterdam, waar ze veel mee omgaan.
Woensdag 28 februari 1906:Johanna, dan 13 jaar moet ’s morgens samen met haar zusje Nelly’ op de koeien en ossen passen op de weide.
Vader Johannes is samen met haar broer Ferdinand op het land aan het werk, als Johanna en haar zusje lawaai horen bij de boerderij.
Samen rennen ze er heen, maar worden gegrepen door twee Chilenen, waarbij Nelly met een bijl worden geslagen en zwaar gewond raakt. Johanna weet zich los te rukken en vlucht naar buurman Rudolf Jans, die direct de politie inschakelde
Komende bij de boerderij van Johannes vinden zij een vreselijk bloedbad. Vader Johannes, Moeder Hermina en zoon Ferdinand.
Alle drie vermoord.Nelly, het jongste zusje, was inmiddels naar het ziekenhuis gebracht, maar voor haar leven werd gevreesd.
Zij overlijdt echter een paar dagen later.
Vele Nederlanders in de buurt waren woedend en wilden de beide Chilenen lynchen en begonnen een klopjacht.
De politie weet de beide moordenaars al snel op te sporen, voordat ze in handen vielen van de woedende Nederlanders in de buurt.
De verantwoordelijke minister in Chili heeft de beide moordenaars de doodstraf gegeven.
Rudolf Jans, de buurman ontfermt zich over Johanna als 13-jarig meisje.Het Winterswijkse meisje wat niets of maar weinig verteld wordt wat er precies is gebeurd, om haar de gruwelijkheden te besparen.
Zij heeft haar vader, moeder, broer Ferdinand en haar zusje Nelly verloren.

FERNANDO JANS, de zoon -1960

DE ZWAARSTE AARDBEVING OOIT GEMETEN. 9,6

22 mei 1960:Chili wordt getroffen door de zwaarste aardbeving ooit gemeten op de wereld. 9,6 op de schaal.
Een dag eerder was Chili al getroffen door een aardbeving van 7,3 en de hulpverlening was net op gang gekomen.
De beving was zo krachtig dat rivieren hun loop verlegden en de vulkaan Puyehue uitbarstte.
De beving veroorzaakte een ongekende tsunami.
Chili en Peru werden getroffen door golven van 25 meter hoog, maar de tsunami reikte veel verder, tot aan de andere kant van de Grote Oceaan.

Steden werden weggevaagd en ook vanuit Nederland kwam hulp opgang. Vanuit Nederland reisde een televisie- en cameraploeg naar Chili om opnamen te maken.
Voor deze ploeg was het al behelpen door de verwoestingen, maar ook door de taalbarrière .In het complete verwoeste stadje Tolten, worden ze ineens aangesproken in het Nederlands, die omdat ook zijn winkeltje is weggevaagd aanbied de televisie-ploeg te helpen aan informatie.
Alles is de Familie Fernando Jans kwijt, alleen een schuld van f 25.000 hebben ze nog.
Zijn naam is Fernando Jans en is in Chili geboren, maar heeft Nederlandse ouders:
Zijn vader is getrouwd met Johanna Gunther.
Johanna was naar de verschrikkelijke moord op haar ouders, broer en zus bij de familie Jans terecht gekomen en trouwde later met de zoon.
Thuis werd er altijd bij Jans en Johanna Nederlands gesproken en zo had ook Fernando de taal geleerd.
Het dorp Tolten wordt niet herbouwd, kan niet herbouwd worden.
Vijf kilometer landinwaarts wordt een nieuw dorp gesticht. Nueva Tolten.
Fernando krijgt daar samen met zijn vrouw en vijf kinderen een noodwinkeltje.
Nadat de Nederlandse tv-ploeg Chili weer had verlaten werd er besloten in Nederland een landelijke actie op te zetten en daarbij werd gekozen voor de plaats Tolten: ‘Actie Tolten’

Verbaasd kreeg Fernando in Chili het bericht of hij naar Nederland wilde komen om een landelijke actie van de gezamenlijke omroepen te ondersteunen. Uiteraard zonder kosten.


„Je móet gaan”, zei zijn vrouw
Zij weet dat haar man in Nederland belangrijk werk kan doen voor de opbouw van het nieuwe dorp.
Binnen drie dagen na het verzoek stapte hij op Schiphol uit het K.L.M.-vliegtuig.
Hij bemerkte al direct dat hij „nieuws” was want „ik werd gebombardeerd door de flitscamera’s”.
In de week van zijn verblijf heeft hij aan verschillende programma’s, over de actie Tolten meegewerkt.
Prins Bernhard had op de Tv- en Radio zender de actie geopend.
De tv-actie duurde van 19 november t/m 31 december
In de eerste week werd al f 670.000 opgehaald voor nieuwe Nueva Tolten.
Tijdens zijn verblijf in Nederland geeft hij aan de landelijke leider van de actie Ds.Nieuwenhuizen aan dat hij graag naar het geboortehuis wil van zijn moeder: Kottenseweg 25, Winterswijk.
De bewoner van het huis Dhr.Beernink werkt hier graag aan mee.
Ook de plaatselijke pers is paraat, maar ook deze weet, 54 jaar na dato, evenals de Winterswijkse gemeenschap niets meer over de verschrikkelijke geschiedenis van de fam.Gunther.

Het geboortehuis van zijn moeder, zijn in Chili vermoorde opa en oma, oom en tante.
Ook Fernando Jans verteld hier niets over, hij is een man van weinig woorden.
Toen Fernando ’t trapje van de opkamer (waar zijn moeder werd geboren) beklom schoot z’n gemoed vol en kon hij helemaal geen woord meer uitbrengen.
„Wat had ik haar dit graag willen vertellen” zei hij nog eens

.Zijn moeder Johanna was pas overleden en heeft de aardbeving nog meegemaakt.
De landelijke actie van de gezamenlijke omroepen liep voorspoedig en bracht uiteindelijk f 1.400.000 op voor het nieuwe stadje Nueva Tolten.

Honderd woningen, enkele winkels (waaronder de winkel van Fernando) en een wijkcentrum werden gebouwd.
Bij Fernando’s vertrek uit Nederland, toonde hij zich dankbaar en was zeer blij met de gulle gaven van de Nederlandse gemeenschap.
Maar de woning van moeder in Winterswijk en de kamer waar ze is geboren „zal mijn mooiste herinnering zijn als ik weer thuis ben”.

Letterlijke tekst brief Fam.Jans, direct na de moord

Transvaal-Colony, 3 Maart 1906.

Geachte Familie !

Het is mij een treurige plicht U uit naam van mijn aanstaande, Elsje Gunther, een zwaar ongeluk, dat haar familie getroffen heeft, te moeten mededeelen.
De geheele Kolonie is in rouw gedompeld door het verlies van ons aller vriend en vriendin en hun zoon Ferdinand.
Ik zal van begin af vertellen wat er gebeurd is.
We zijn reeds een maand aan de tarweoogst.
Daarvoor heeft mr. Günther 2 Chileenen aangenomen om de tarwe te snijden.
Die hebben gehoord, dat mr. Günther wel geld zal hebben.
Nu moet U weten, dat een Chileen uiterst diefachtig is en voor een gulden, een jas of een broek een moord doet.
Woensdag 28 Februari waren des morgens tusschen 9 en 10 uur mr. Günther en Ferdinand, zijn zoon, bij huis aan het werk.
De twee Chileenen kwamen toen bij hen een praatje maken.
Ineens namen ze een bijl en in een oogenblik tijd waren Vader en Zoon een lijk.
Toen juffrouw Günther dat zag vluchtte zij het land in, maar kon door de vele boomstammen, welke op het land lagen niet verder komen dan een honderd meter, waar ze door die bloedhonden van kerels achterhaald en vermoord werd.
Jo en Nelly waren niet ver van huis de koeien en ossen oppassen. Door het lawaai kwam Jo naar huis loopen, en werd door een der kerels in de keel gegrepen.
Ze wist zich echter gelukkig los te rukken, waarop zij de hulp van hun buurman en mijn ouders is gaan roepen.
In dien tijd hebben de schurken het huis doorzocht, maar hebben doordat ze geen tijd hadden niet veel meegenomen.
In hun vlucht hebben ze Nelly met bijlslagen zoo toegetakeld, dat we voor het behoud van haar leven vreezen.
De docter geeft echter nog hoop. Ik heb den heelen oorlog in Transvaal mee gemaakt, maar zoo ontzettend gruwelijks, heb ik nooit gezien; dat gezicht zal ik nooit vergeten.
De overige kinderen hebben hun ouders en broer niet teruggezien, wat beter is, daar die vreeselijk verminkte lijken hen ziek gemaakt zouden hebben.
Ik heb het huis doorzocht, waarbij ik nog 212.80 Peseta’s vond, hetzelfde wat zoo ongeveer in huis kon zijn.
Dus hebben de schurken niet veel gestolen; een poging om de moordenaars, die gevangen genomen zijn te lynchen, is mislukt.
We hebben de verzekering van den Minister voor Kolonisatie gekregen, dat de moordenaars in het dorp of op het land van den vermoorde doodgeschoten zullen worden. Wanneer er echter niet genoeg soldaten bij zullen wezen, zullen zij eerst nog wat van de zijde der kolonisten moeten ondergaan.
De meubelen zijn door den rechter opgeschreven en aan mijn ouders in bewaring gegeven, totdat de kinderen bij elkaar zijn.
Els heb ik al opgehaald en Miena en haar man zullen vandaag wel komen.
Nelly is in ’t hospitaal en Jo bij mij aan huis.
Wees hartelijk gegroet van uw toegenegen vriend

RUDOLF A. JANS,
Colonia Transvaal, Gorbea, Chili.

Als alles geregeld is zal Els of Mien U wel schrijven.
14 Maart. Vergeef het mij, dat de brief niet op tijd is weggestuurd.
We hebben het nu ook zoo druk.
Nelly, die in het Hospitaal is opgenomen, is een paar dagen later overleden.

Uw vriend, RUDOLF.

Volksblad

Het is hier zeker op z’n plaats met een enkel woord nog den vermoorden Güntber te herdenken. Hij was een gewezen ambtenaar van de Zuid-Afrikaansche Spoorweg-Maatschappij en tijdens de staking van 1903 was hij ladingmeester te Winterswijk.
Van de eerste minuut af nam hij deel aan de staking en hij behoorde tot de minderheid, die tot het eind toe volhield.
Na den afloop ging hij met Laurens en Michelbrink naar Chili.
Ik bewaar van hem de herinnering van een man, uiterst karig in woorden, maar zijn solidariteit toonend door daden.
Een bedaarde, maar wel-bewuste strijder !

Genealogie Fernando Jans

Fernando Jans Günther
Ouders: Rudolf Jans – Johanna Gunther
Geb:20-01-1916
Ovl.:2004 (88)
Echtg: 18-03-1939
María Ana Sandoval
Geb:1910
Kinderen:
Alberto Marcelo Jans Sandoval
Ismael Fernando Jans Sandoval
Alejandro Eduardo Jans Sandoval
Jaime Rodolfo Jans Sandoval
Martín Guillermo Jans Sandoval

Emigratie naar Zuid-Amerika

De emigratie naar Zuid-Amerika is voor Winterswijk slechts een fractie op de ruim 2600 die tussen 1839 en 1890 naar de V.S. emigreerden. Rond deze tijd vertrokken er uit het naburige Münsterland de nodige emigranten. In 1834 was Daniel Reesa uit Südlohn vertrokken en in 1845 de timmerman Heinrich Wiechers met vrouw en kinderen uit Rhede. Voor hen was Brazilië het doel. Daar kregen ze 100 tot 150 hectare aan oerwoud om te ontginnen.
Wat we hebben aan gegevens over de Winterswijkse emigranten naar Zuid-Amerika is gefragmenteerd. In 1858 was er al een groep van plusminus 17 personen uit Winterswijk vertrokken. Lijst emigranten van Winterswijk naar Zuid Amerika (bron: Swieringa). De Arnhemse Courant van 18 september 1858 spreekt van 58 personen (afkomstig uit meerdere gemeenten in de buurt).
J.B. Boeijink (37 jaar), Ga WD Bolthof, 47 jaar, Digterink 28 jaar en RK, J.A. Geerdes 36 jaar, D.W. Lammers landbouwer 47 jaar met zeven personen, D.Z. Loobeek 25 jaar, Meinen, 28 jaar, W.A. Nekkers, 21 jaar vrouw, Reimers, wever, H.J. Rooks 24 jaar, A.C. Schoemaker 26 jaar arbeidster, J.A. te Giffel, 19 jaar en landbouwster, J.W. ten Pas 53 jaar arbeider, A.A te Winkel arbeidster 52 jaar, R.H. Tigelaar arbeidster 38 jaar, M.H.W. Willemsen wever en 2 kinderen. Deze groep behoorden duidelijk tot de armere klasse. In de Arnhemse Courant van 18 september 1858 worden ze nog gewaarschuwd voor oplichting door hun agent en andere beloftes. Er verschijnt op 7 december 1859 de volgende verklaring in het Algemeen Handelsblad van reisagent Bolwerk…..

Bron: 7 december 1859 Algemeen Handelsblad

J.W. ten Pas uit het dorp kwam terecht in de omgeving van Porto Alegre, Brazilië. Nazaten hebben nog contact met Winterswijk. Opvallend is dat deze groep arm was en waarschijnlijk zijn verleid door een goedkope overtocht en mooi praatjes. Zijn achterkleinzoon verwoordt:
Eduardo Tenn-Pass Hallo, mijn overgrootvader Wilhelm Ten Pas geboren 10 augustus 1844 in Winterswijk, emigreerde naar het zuiden van Brazilië in 1858 samen met enkele familie. Ze kwamen in “Porto Alegre” op 3 december 1858, van de Agatha schip, afkomstig uit de haven van Antwerpen waar ze vertrokken op 5 oktober 1858. Hierna vestigden ze zich in de kolonie “Santa Maria de Soledade”, vandaag de stad “São Vendelino”. Hier vestigden zich meerdere immigrantengezinnen, voornamelijk Duits. De familie ten Pas heeft hier verspreid over het zuiden van Brazilië en hadden we een aantal wijzigingen in de laatste naam (Tenn-Pass, Tempass), maar ze hebben allemaal dezelfde oorsprong. We maken ook deel uit van de familie die emigreerde naar de Verenigde Staten.
De bijgevoegde foto is het graf van mijn overgrootvader Wilhelm begraven in de stad “Estrela”.

Bron: foto Eduardo Tenn Pass

Familie Gunther was begin 20e eeuw naar Chili (Tranvaal Colony Gorbea) geëmigreerd en ze worden in 28 februari 1906 overvallen waarbij zijn vrouw en een zoon worden vermoord. Een dochter raakt zwaargewond.

.
Begin 20e eeuw kwam er initiatief vanuit Winterswijk richting Argentinië.
In 1910 werd de Landbouw Maatschappij “Tubantia” te Winterswijk opgericht met als doel grond aan te kopen in Argentinië, ontginning, exploitatie, verhuring en verkoop van die gronden, aan- en verkoop van vee, landbouwproducten en – werktuigen.
Er waren bijna 75 deelnemers , waaronder Abraham Willink , Jan Hendrik Willink, Johan Gerhard ten Houten , Jan Berend Roelvink en Albert Scholten uit Winterswijk.
Het maatschappelijk kapitaal bedroeg 2.000.000,– gulden, verdeeld in 800 aandelen, ieder aandeel groot 2500,– gulden . Bij de aanvang van de vennootschap waren 170 hele en 6 halve aandelen geplaatst.
In de statuten d.d. 9 maart 1910 wordt zeer uitvoerig beschreven wat wel en niet mag en kan en wie de commissarissen zijn . Tot directeur werd Abraham Willink benoemd. In artikel 33 worden de onkosten beschreven: De door de oprichters in verband met de oprichting gemaakte kosten, waaronder begrepen die van overtocht van dhr. en Mevr. De Geus en de heer Willem Carel Pieter Willink en hunne reis- en verblijfkosten in Argentinië, worden ten laste van de vennootschap als oprichterskosten geboekt. Het eerste jaar is er een winst van f 31862,95 geboekt. Eind 1911 was er 8264 hectare in bezit, waarvan een groot deel was verhuurd aan kolonisten en een ander deel nog in cultuur moest worden gebracht. Eind 1912 is het grondbezit gegroeid tot 10.330 hectare.
In de krant van 13 maart 1912 wordt verteld dat P. Buisman en dhr. Gerritsen naar Argentinië zijn vertrokken om werkzaam gesteld te worden in het boerenbedrijf der ontginning van de vereeniging Tubantia. Het bedrijf La Welna komt steeds meer in bedrijf met 1400 hectare aan alfalfa, 830 fokkoeien en 400-stuks eenjarig of tweejarig vee. Op het andere bedrijf denkt men op ongeveer 1000 hectare 500 tot 600 stuks vee te plaatsen. Ondertussen zijn er bouwgronden bij Mendoza gekocht. Rond de Eerste Wereldoorlog wordt emigratie naar Argentinië ontmoedigd vanwege de economische crisis.
In 1925 staat in het Handelsregister dat de NV Landbouw Mij Tubantia te Winterswijk is opgeheven met ingang van 16 januari 1925. In 1927 vertrekt H.K. Jansma. Hierna volgen berichten uit de Nieuwe Winterswijkse Courant zoals Jansma deze schreef.
In 1937 zijn de berichten niet positief over Argentinië. Een kans van slagen had je als harde wilde werken en zuinig leefde.

Bron: Nieuwe Winterswijkse Courant 15 juli 1927.

In 1936 schrijft Jansma over zijn ervaringen in Argentinië

Brief die Jansma vanuit Argentinië naar de Nieuwe Winterswijkse Courant inzond. Geplaatst 20 november 1936 – collectie Bep Godthelp.