In 1303 wordt de watermolen als eerste genoemd.
Het is een onderdeel van Havesaet Pleckenpol, die ridder Sweder van Ringenberg in leen uitgaf aan Alexander van Creyter met den meul en alle de haren togehorigen stucken.
In 1643 zijn er twee molengebouwen te zien in een kaart van Van Geelkercken bij ’t huys Graes oft Lutick Pleggenpoel.
Eind 19e eeuw was de molen eigendom van Jan Helder, waarna de molen is vernoemd.
Koren- (rechts) en oliemolen (links)
In 1850 stond er op deze plek al een windkorenmolen. Deze is gesticht door de scholteboeren van Winterswijk. Toen deze werd gebouwd waren de molenaars uit de omgeving zeer bevreesd dat zij van het nieuwe muldersbedrijf ernstige concurrentie zouden ondervinden. Naar men zegt is zo de naam voor deze molen “De Vrees” ontstaan. Deze molen is in 1878 afgebrand.
Uit de Purmerender Courant 13 maart 1878:
“Uit Winterswijk wordt van 8 maart gemeld: Sedert gisteravond woedde hier een hevige storm, van regen, sneeuw en
hagel vergezeld. Hedenmiddag, even na twaalf uren, kliefde een felle bliksem de lucht en viel neder in het houtwerk van den korenmolen “De Vrees”, aan den grindweg naar Meddeho; den zoogenaamden Waliënschenweg. Binnen weinige minuten stond het geheele gebouw in volle vlam, terwijl aan het blusschen van den grootendeels met riet gedekten molen niet te denken viel. Toch mocht bet gelukken een voorraad graan, benevens een paard, in allerijl in veiligheid te brengen. Een half uur later was van den molen niets meer over dan een voorraad puin en brandend hout. Toen de brandweer gereed was om hulp te bieden, was reeds alles afgeloopen. De molen was tegen brandschade verzekerd.”
Tot 1856 hebben de volgende molenaars op deze molen gemalen: G.J. ten Dolle, H.J. Maas en J.A. Maas, die ook molenmaker van beroep was. Op 20 april 1866 kreeg J.A. Maas de molen in eigendom.In 1880 is de molen weer opgebouwd door molenaar en molenmaker J.A. Maas. Molen “De Vrees” is een achtkante bergkorenmolen. Het achtkant is naar Achterhoekse trant met schaliën gedekt. De datum wanneer de molen voor het laatst heeft gedraaid is 29 april 1921. Het wiekenkruis verdween in 1938, nadat de molen door blikseminslag was beschadigd. De romp is blijven staan en de laatste molenaar was Johan Maas.
In de periode na 1938 is er niets met de molen gedaan. De molen raakte steeds meer in verval. In 1976 echter waren er plannen om de molen te restaureren. Molenmaker Beckers uit Bredevoort heeft een begroting voor de restauratie opgemaakt en de bedoeling was dat in juni of juli hiermee begonnen zou worden.
Omdat het financiële plaatje niet rond gemaakt kon worden, ging de restauratie helaas niet door.
Molen De Vrees, tegenover de Berkhof, een markant punt voor Winterswijk wordt gesloopt in augustus 1983.
Na veel vergaderingen en geharrewar met de gemeente besluit de gemeente toch dat de molen afgebroken moet worden. De Gelderlander van zaterdag 26 februari 1983 vermeldde:
“CDA wil molen aan de Waliënsestraat zo snel mogelijk kwijt. Een raadslid stelde dat het een doorn in het oog was voor Winterswijk, mede door de slechte bouwkundige staat en dat deze zo snel mogelijk moest verdwijnen”.
De in 1982 opgerichtte Stichting Vrienden van de Winterswijkse Molens verzette zich hevig tegen dit besluit en bood de gemeente een bedrag van 2500 gulden aan voor het stuk grond met de daarop staande windkorenmolen “De Vrees”.
Ook de bewoners van de Bloemstraat en bewoners van de Vrees willen graag dat de molen blijft waar hij is en ook gerestaureerd wordt. Hiertoe hebben zij een handtekeningenactie op touw gezet. Maar helaas had dit ook geen positief effect.
Vervolgens is door de Stichting Vrienden van de Winterswijkse Molens samen met een aantal mensen van de Geldersche Molencommissie gekeken naar een lokatie om deze molen te behouden voor de Winterswijkse gemeenschap. Dit liep ook op niets uit.
Molen “De Vrees” wordt gesloopt in augustus 1992.
Citaat van Heijdra Sr.: “Op 7 augustus ’s morgens 07.00 uur reed de voorman van molenmakerij van de Fa. Endendijk uit Terschuur het terrein op van molen “De Vrees” vol met gereedschap: takels, dommekrachten etc. Nadat de molen kaal was gemaakt, kwam de zware kraan uit Barneveld bij de molen om de kap te lichten en het in goede staat verkerende eikenhout en achtkant van de belt te ontdoen. De volgende dag omstreeks 15.30 uur was men gereed voor de laatste fase en werd alles op een dieplader geladen”.
Zeer tevreden met een gevoel van trots reden de Kootwijkerbroekers met de molen weg, weemoedig nagekeken door de Winterswijkse molenvrienden.
Molen “De Vrees” met een prachtig koppel stenen ligt thans nog steeds onder zeil in een schuur in Kootwijkerbroek.
Bron: Stichting Winterswijkse Molens
De Venemansmolen, genoemd naar de familie Venemans is al vanaf 1827 in bezit van deze molenaarsfamilie, die de molen vijf generaties lang, tot 1992, in bedrijf hield.
In 1991 werd de Venemansmolen aangewezen als rijksmonument.
In 1992 droeg de laatste molenaar, Johan Venemans de molen met de bijgebouwen over aan de Stichting Venemansmolen voor het symbolische bedrag van ƒ 1,00. Deze stichting heeft, mede dankzij de inzet van vele vrijwilligers en met de financiële steun van overheid, bedrijfsleven en vele particulieren, de molen volledig kunnen restaureren en daarmee in volle glorie voor het nageslacht kunnen bewaren.
De restauratie werd op 23 september 1997 bekroond met de officiële ingebruikstelling door Z.K.H. Prins Claus.
Bijzonderheden:
De Venemansmolen is een uniek molencomplex waar meer te zien is dan alleen een molen. U kunt onze dieselmaalderij in werking zien aangedreven door een Ruston-dieselmotor uit 1935. De uitgebreide expositie vertelt u in woord en beeld over de geschiedenis van de molen, de molenaarsfamilie, het molenaarsvak en het verval en de wederopbouw van het complex.
Soort molen:
De huidige Venemansmolen is een achtkante stellingmolen, waar op vrijwillige basis gemalen wordt. De molen komt oorspronkelijk uit de Zaan.
Bron: Stichting Winterswijkse Molens
DE SEVINK MOLLE
De Sevink Mölle wordt als ‘De Zorg’ gebouwd. Dat gebeurde onder andere in opdracht van J.H. Seevink op Seevink, die eigenaar was van de grond, waar de molen op werd gebouwd. Naar hem werd de molen vernoemd.
Op 21 juli 1916 wordt J.W. Helder eigenaar van de molen met bijbehorende boerderij. Hij laat de windmolen weer maalvaardig opknappen.
De heer J.W. Helder beëindigt het molenaarsbedrijf in 1964. Zijn zoon, B.W. Helder, wordt in 1974 eigenaar. Diens zoon Henk wordt in 1984 eigenaar maar draagt de molen in 1997 over aan de Stichting Sevink Mölle. Deze stichting werd in juli 1994 opgericht.
De restauratie van de Sevink Mölle is een initiatief van de Stichting Sevink Mölle. Deze stichting werd in juli 1994 opgericht om te komen tot instandhouding en restauratie van de molen. Drie jaar later, in juni 1997, werd de Stichting eigenaar van de molen. In het voorjaar van 1999 werd begonnen met de daadwerkelijke restauratie van de molen.
Op 30 juni 2001 wordt de molen officieel geopend door de toenmalige minister van Verkeer en Waterstaat en molenaarsdochter Annemarie Jorritsma.
Soort molen:
De Sevink Mölle is een ronde stenen beltkorenmolen . Een korenmolen waar op vrijwillige basis wordt gemalen. Vóór de grote restauratie was er al een vergaderruimte ingericht in de belt.
Er worden voor diverse granen gemalen en gemixed voor menselijke consumptie volgens de HACCP-normen.
Bron:Stichting Winterswijkse Molens
DE SELLINKMOLEN
Op 6 mei 1873 kwam er bericht van Gedeputeerde Staten van Gelderland naar de gemeente Winterswijk dat er toestemming werd gegeven aan H. Goossens en enige andere landbouwers te Meddo om een windkorenmolen te bouwen.
Op het adres, wat nu Geldereschweg 3 is, werd een stenen beltmolen neergezet.
De Winterswijkse aannemer ten Broeke en de molenbouwer Maas deden dit karwei.
Jan Hendrik Sellink werd in 1900 de molenaar, hij had het vak geleerd op de Meenkmolen in Miste.
De molen is nog steeds in het bezit van deze familie.
In 1933 wordt de molen langzamerhand onttakeld, eerst de wieken en later ook de kap.
De restanten van de molen staan er nu nog tussen de silo’s.
Bron: Stichting Winterswijkse Molens
De Meenkmolen werd gebouwd in 1851 door de Winterswijkse molenbouwer Maas in opdracht van Roelof Tenkink, een scholteboer die op Meenk woonde, waar de molen ook naar vernoemd is.
Bij het 100-jarig bestaan van de molen is J.H. Woordes eigenaar van de molen.
In 1987 wordt begonnen met het herstel van de molen. Mede dankzij de inzet van de Stichting Vrienden van de Winterswijkse molens is het benodigde geld bijeengebracht zodat met de restauratie kon worden begonnen. Begin 1989 is de restauratie voltooid. De opening werd in mei 1990 verricht door Mark Woordes, de kleinzoon van de toenmalige molenaar, Bernard Woordes en zoon van de huidige molenaar, Henny Woordes.
De Meenkmolen was de eerste windmolen in Winterswijk die geheel gerestaureerd werd.
Soort molen:
De Meenkmolen is een achtkante beltmolen, geheel met schaliën gedekt. . De functie van de molen is het malen van graan. Interessant is het uitgebreide gaande werk. De molen heeft een stutvang met vangtrommel.
Bron: Stichting Winterswijkse Molens
DE KLOMPSMOLEN
De Klompsmolen was een achtkantige stellingmolen aan de Groenloseweg.
In 1901 werd deze molen gebouwd, maar reeds een jaar later brak er een fatale brand uit.
De krant meldt op 21 augustus 1902:
“Hedenvoormiddag is in de stoom-houtzagerij van G.J Klomps brand uitgebroken, die door den fellen wind op dat oogenblik een ernstig aanzien had. De fabriek is verbrand.
Gelukkig heeft men bijtijds ontdekt, dat ook de “Witstoom”van de firma Willink en Co. een oogenblik gevaar liep, daar een weinig vuur (vonken) in vogelnesten op het dak een begin van brand deden ontstaan. Bijtijds werd dit gebluscht. De oorzaak van den brand schijnt te vinden in eene poging door den eigenaar ingesteld om, bij een petroleumlicht, ergens een te wijden drijfriem te herstellen.
Gelukkig, waar het vuur zich zeer snel verbreidde, is de ketel niet gesprongen.
De brandweer was spoedig ter plaatse en vervulde, als gewoonlijk, haar plicht met succes.
De fabriek was, naar wij vernemen, verzekerd.”
De resten werden afgebroken om op het Weurden weer een nieuwe molen te bouwen. Dit ging echter niet door. Korte tijd daarna wordt de Klompsmolen verkocht om in Lichtenvoorde als “Boschmolen” aan de Zieuwentseweg weer opgebouwd te worden
Bron: Stichting Winterswijkse Molens
WINTERSWIJK.
De vorige week ontstond er brand in den stoom-houtzaagmolen van den Heer G. J.Klomps. Het perceel gelegen aan den Groenlooschen straatweg, onmiddellijk naast de katoenweverij van de firma Willink en Co. brandde in korten tijd geheel af.
Dank zij het optreden der brandweer bleef de aangrenzende weverij, waarin reeds door het overspringen der vonken een begin van brand ontstaan was, behouden.
Het ongeluk moet te wijten zijn aan het omvallen eener petroleumlamp. Het zaagmeel en het aanwezige hout leverden natuurlijk een uitstekend voedsel voor de eerste vlammen, zoodat er dan ook aan blusschen niet te denken viel.
De hooge schoorsteen staat nu nog bij een puinhoop.
De Kievit of ‘Mölle van Frans’ was een achtkante beltmolen. Niet bekend is van welk jaar deze molen precies was.
In 1886 stond er een advertentie in de krant waarin de molen te koop aangeboden werd:
“Veilen en finaal verkoopen:
Een korenmolen met molenaarshuis en daarom liggenden grond, gelegen in Kotten onder Winterswijk, van G. te Brummelstroete.”
Kennelijk werd F. te Brummelstroete de nieuwe eigenaar, want in juli 1927 verkocht hij de in 1922 al gesloopte molen in onderdelen.
De maalderij ging door als stoomhoutzagerij en werd in 1938 aan G.W. Leemkuil verkocht.
Bron: De Venemansmolen
Molenstraat
Gezien vanuit de Spoorstraat, staat t.h.v. de Molenstraat Molen De Hoop
Beltmolen
Bouwjaar plm..1854. Gesticht door G.J.Esselink
In 1855 was Geelink de eigenaar
in 1873 over gedragen aan Martijnus Beukenhorst en in 1892 aan de fam. Pasman.
Op 3 januari 1914 geveild en verkocht aan L. Schwarz incl. 9 are grond voor f 2.800. Deze liet hem direct slopen.
Jan Bruggers (1800 -Wwijk’-1874 W’wijk) en Berendina Geerdes (1796 -1867)
Albert Pasman (1829 Ruurlo -1889 Winterswijk) en Dora Gesiena Bruggers (1837-1915)
Jan Bernardus Pasman (1859 W’wijk-1941 W’wijk) en Hendrika Adriana van Essen Essen (1868-1956) (‘Jan De Hoop’)