Op 3 April 1943, ’s avonds plm. 23.00 uur, stortte een brandend Engels vliegtuig neer op een bouwland in de omgeving van de boerderij van J.B. Grevink, Dorpbuurt L 174. Bij den val van de machine explodeerden de brisantbommen waarmede deze geladen was. Wonder boven wonder kwamen ongelukken onder de burgerbevolking niet voor, maar de gehele bemanning, bestaande uit 7 man, kwam hierbij om ’t leven. Slechts twee lijken konden worden geidentificeerd. Het waren de vliegers: Southon en sergeant Flower
Op 3 april 1943 staat vermeldt in het rapport van de gemeentepolitie het neerstorten van het vliegtuig richting Corle. (22.59 uur) Het vliegtuig was op de heenweg neergehaald door de bekende Duitse nachtjagerpiloot Herbert Lütje Herbert Lütje heeft in totaal 50 geallieerde vliegtuigen neergehaald. Hij overleed 18 januari 1967 op 48-jarige leeftijd. Omdat het toestel de volledige bommenlading nog aan boord had, volgde een enorme explosie. Alle bemanningsleden kwamen om het leven en werden begraven op zondag 4 april op de Algemeene Begraafplaats in Winterswijk.
Op 28 December 1941, ’s avonds te ongeveer kwart voor elf, verkeerde de Winterswijkse bevolking in angstige spanning, waar het brandende vliegtuig, dat als een vurig komeet boven het donkere dorp suisde, neer zou komen.
Goddank geschiedde dit een einde buiten het dorp, en sloeg het in de omgeving van de Kottenseweg in het bouwland. In de nabijheid van het nog brandende toestel werden drie geheel verbrande lijken gevonden van leden van de bemanning. Een piloot, een Canadees, werd aangehouden en op transport gesteld naar Arnhem. De namen van de aan de kledingstukken geidentificeerde bevrijders waren:
Rond 22:40 uur stort een Hampden van No 408 Squadron neer in de buurtschap Oostdorpbuurt nabij de Kottenseweg, na neergeschoten te zijn door een Duitse nachtjager. Enkel de piloot overleeft deze crash. Bron: SGLO, crash database, crashnummer T1368; Nederkoorn en Stork, Erop of eronder, 202
Even later na middernacht 19 Sept. 1940 00.30 uur vond er wederom een tragische gebeurtenis plaats. Toen stortte namelijk een geallieerd vliegtuig in Mariënvelde neer. Het was een grote bommenwerper. De 5 inzittenden vonden allen den dood, en waren onherkenbaar verminkt. Neergehaald door de Duitse nachtjager Paul Gildner 3 werden er begraven te Ruurlo, 1 wordt vermist en 1 P.O.Williams in Winterswijk (zie krant 27 september 1940)
19 september 1940 Op deze datum worden er rond 01:00 uur twee Britse vliegtuigen neergeschoten boven de gemeente Winterswijk. Deze storten neer op weiland, waar ze volledig uitbranden. Er zijn geen overlevenden. Wel is er sprake van blindgangers als het gevolg van deze crashes. Bron: NIOD, toeg. nr. 077, inv. nr. 1328
Eén van de crashes betreft een Armstrong Withworth Whitley van No 58 Squadron, welke is neergeschoten door een Duitse nachtjager. Bron: SGLO, crash database, crashnummer T0846
Op 18 september 1940, vlak voor middernacht 22.30 uur stortte het eerste geallieerde vliegtuig neer in Winterswijk/Meddo. Neergehaald door de Duitse nachtjager Paul Gildner Hierbij kwamen 5 inzittenden om het leven.
Op 19 september kwam P.O.Williams o.a. om bij een crash te Mariënvelde (zie crash 19 september). Hij werd als enige begraven met de slachtoffers van 18 september te Winterswijk.
Op 21 Sept. werden 3 gesneuvelden op het Alg. Kerkhof met militaire eer ter aarde besteld, en op 26 Sept. d.a.v. de overige 3.
23 september 1940 Winterswijkse Courant BRITSE VLIEGERS VONDEN HUN LAATSTE RUSTPLAATS AAN HET GRAF EINDIGT HET VIJANDSCHAP
Drie leden der Britse vliegtuigbemanning, die in den nacht van woensdag op donderdag met hun bommenwerper door een jager werden neergeschoten en daarbij jammerlijk om het leven kwamen, zijn zaterdagmiddag door den Duitsche Wehrmacht met militaire eer op de Algemeene begraafplaats te Winterswijk ter aarde besteld. Het was een zeer indrukwekkende plechtigheid, waarbij uit den aard der zaak door het publiek veel belangstelling aan den dag werd gelegd. Om twee uur had de eerewacht onder commando van Luitenant Iwens haar plaats aan weerszijden van het dubbele graf betrokken. Links daarvan werd het vuurpeleton opgesteld, terwijl de militaire kapel de uiterst linkervleugel vormde. Het geheel stond onder bevel van Oberleutnant Carl. Onder de verdere aanwezige Duitsche officieren bevond zich ook Major Janik. Het gemeentebestuur was vertegenwoordigd door Burgemeester J.Kneppelhout, vergezeld van zijn echtgenoote. Gemeente- en Rijkspolitie zorgde voor de afzetting rond de groeve. Drie fraaie kransen van de Duitsche Wehrnacht dekten de baar. Even voor den aanvang der plechtigheid werd namens Winterswijkse arbeiders ook nog een passend bloemstuk gelegd. Ds.Roobol trad, nadat de indrukwekkende koraalmuziek was verklonken, naar voren en las in het Duitsch voor uit Psalm 103, om vervolgens voor te gaan in gebed. Oberleutnant Carl, stram groetend, bracht een hulde aan de gevallenen, die bij het vervullen van hun plicht in ridderlijken kamp ten onder waren gegaan. Vervolgens legde hij de bloemen aan het graf. En terwijl alle officieren salueerden. klonk tot drie malen toe het scherpe commando “Feuer”, gevolgd door een denderend salvo. Diep onder den indruk verlieten allen de begraafplaats.
27 september 1940 Winterswijkse Courant ENGELSE VLIEGERS TER AARDE BESTELD In de loop van de vorige week zijn zoals bekend, boven Winterswijk en Achter-Zieuwent (gem.Lichtenvoorde) twee Engelsche vliegtuigen door een Duitsche jager naar beneden gehaald. Een gedeelte der Britsche vliegtuigbemanningen is zaterdag j.l.begraven, terwijl de stoffelijke resten van de overige vliegers, waarvan er twee in Winterswijk en een in Achter-Zieuwent sneuvelden, gistermiddag ter aarde werden besteld; deze lijken konden met het oog op gevaar voor bomexplosie eerst geborgen worden, nadat een deskundige de niet ontplofte bommen onder de machine hadden weggehaald. Tegen twee uur hadden zich zeer velen op de Nieuwe Algemeene begraafplaats verzameld. Het gemeentebestuur was vertegenwoordigd door de heren J.Tenkink, wethouder en D.J.Zwagerman, secretaris. (De burgemeester was verhinderd.) Duitsche militairen= een afd.S.S.-artillerie was speciaal voor deze plechtigheid overgekomen- vormde onder commando van ‘n Hauptmann de eerewacht voor het graf, terwijl links een vuurpeleton onder bevel van een Wachtmeister stond opgesteld. Ds.A.G.Kloots, las een tekst uit het oude en enkele teksten uit het Nieuwe Testament in de Duitsche taal en eindigde met het Onze Vader. Terwijl de drie kisten werden neergelaten, brachten de Duitsche militairen het eere-saluut, aan de overwonnen tegenstanders; namens de Duitsche Wehrmacht werden drie kransen aan de groeve gelegd. Hierna klonk tot driemaal toe het scherpe commando “Feuer”, gevolgd door een donderend salvo. Ook nu zorgde marechaussee en gemeentepolitie voor de afzetting rond de groeve. Vele belangstellenden brachten den gesneuvelden, die allen bij elkaar hun laatste rustplaats gevonden hebben, een laatsten groet, waarmee aan deze korte maar indrukwekkende plechtigheid een einde kwam.
Verhaal Peter Rhebergen
In de avond van 18 september 1940 kreeg Winterswijk te maken met het eerste Geallieerde vliegtuig dat op haar grondgebied. neerstortte.
Dat gebeurde omstreeks 22.30 toen een tweemotorige Whitley bommenwerper werd neergeschoten door de Duitse nachtjagerpiloot Feldwebel Paul Gildner die daarvoor reeds een flink aantal Geallieerde vliegtuigen had neergehaald en daarin ook daarna nog succesvol zou blijken te zijn.
De Whitley was één van de vliegtuigen die de R.A.F vooral in het begin van de oorlog inzette om aanvallen uit te voeren op Duitse doelen. Naarmate de oorlog vorderde werd dit type al vrij snel teruggetrokken omdat het vanwege o.a zijn lage snelheid, beperkte actieradius en geringe klimvermogen eigenlijk niet voldeed aan de eisen die gesteld werden aan een goede bommenwerper.
De vliegers noemden het vliegtuig wel eens ‘de vliegende schuurdeuren’ dat zegt wel iets over de kwaliteiten die ze eraan toedichten.
De Winterswijkse Whitley met Serienummer P-5008 en Squadroncode GE-N nam samen met andere vliegtuigen deel aan een aanval op het grote spoorwegemplacement bij de stad Hamm en was om 20.10 uur opgestegen van het vliegveld Linton- on-Ouse in Engeland. Het behoorde toe aan het Nr. 58 Squadron.
Aan boord waren 5 bemanningsleden te weten: Pilot-Officer Ford ( piloot), Sergeant Crossland, Sergeant Marshall, Sergeant Salisbury en Sergeant Austen.
Maar, zoals eerder vermeld, kwam het toestel boven Winterswijk voor de lopen van de Messerschmitt BF-110 van Paul Gilder die het in brand schoot waardoor het tenslotte neerstortte in een bosgebiedje tussen Winterswijk en Groenlo niet ver van het Meddoseveen.
Bij de crash kwamen alle 5 bemanningsleden om het leven .
Opmerkelijk is dat dezelfde Paul Gildner een aantal uren later nog een Whitley neerschoot die neerstortte bij Achter-Zieuwent nu genaamd Mariënvelde waarbij ook de gehele bemanning van 5 personen om het leven kwam.
De gesneuvelde vliegers werden een aantal dagen na de crash met militaire eer begraven op de Algemene begraafplaats in Winterswijk. Dat gebeurde in de beginjaren van de oorlog nog. Later was hiervan geen sprake meer.
Bijzonder is echter dat er in Winterswijk totaal 6 vliegers van de crash van 18 september 1940 liggen begraven in plaats van 5.
Dat is er dus iets niet goed en dat is ook zo.
De verklaring hiervoor is dat Sub-Lieutenant Peter Williams, die een marineman was en behoorde tot het onderdeel HMS Daedalus en waarschijnlijk was gedetacheerd bij de RAF zich niet aan boord bevond van de Winterswijkse Withley maar van de andere die bij Mariënvelde neerstortte, ook in Winterswijk is begraven.
Waarom hij hier is begraven is tot op heden nog een mysterie.
Het zou kunnen zijn dat hij wat later is gevonden en dichter bij het Meddoseveen dan bij de crashplek van zijn toestel in Mariënvelde en men toen gedacht heeft dat hij behoorde tot de bemanning van de Winterswijkse Whitley.
Tevens zou er ook een getuige zijn die beweerd zou hebben dat hij dood aangetroffen is in het Aaltense Goor.
We zullen het nooit te weten komen.
LATEN WE DEZE JONGEMANNEN DIE HUN LEVEN VERLOREN IN EEN VREEMD LAND EN BEGRAVEN LIGGEN OP DE ALGEMENE BEGRAAFPLAATS IN WINTERSWIJK IN ERE HOUDEN!
Nieuwe Winterswijkse Courant mocht in deze periode niet verschijnen
N.S.B.Rede Ds.E.Reeser
Waarheid en leugen over het Nationaal-Socialisme en de N.S.B.Rede van Ds.E.Reeser voor een deel van het Gemeentepersoneel.
DINSDAG 23 FEBRUARI 1943, Winterswijkse Courant
In een vrijdagmiddag in Hotel Piek gehouden bijeenkomst van de personeelen van de diensten Gemeentewerken, Gasfabriek, Abattoir en Distributiebedrijg heeft Vormingsleider der N.S.B., Ds.E.Reeser, een rede gehouden over het onderwep: Waarheid en leugen over het Nationaal-Socialisme en de Nationaal Socialistische beweging in Nederland. Nadat onze Burgemeester met een kort woord de bijeenkomst had ingeleid, zeide ds.Reeser te zullen trachten te ontmaskeren de leugens en de kletspraatjes, die over het Nationaal-Socialisme en de N.S.B. worden rondgestrooid, door hen, die totaal niets van het Nationaal-Socialisme weten en door hen, die er iets mee bekend zijn. De eerste groep, dus zij, die niets van het Nationaal-Socialisme weten, velt toch een oordeel over de beweging en schelden de aanhangers voor dwaas, voor nieuwlichters. Dezulken zijn bang voor ’t nieuwe. Zij weten, wat ze hebben aan ’t oude. ’t Nieuwe moet nog bewijzen, of t goed is. ’t Gaat er mee, als met een oude jas; die zit prettiger dan de nieuwe. Vooral van kerkelijke zijde en dan ’t bijzonder van de zijde der predikanten, oordeelt men dusdanig over de N.S.B. Na ’t verlaten der hoogeschool stond voor dezulken de geschiedenis stil. Zij hebben geen lust gehad de opkomst der nieuwe stroming te bestudeeren, zijn langzamerhand vastgeroest in ’t oude. E nwie niet onderzoekt, mist het recht een oordeel uit te spreken over wat komen gaat. De op geen enkelen grond berustende veroodeeling van het Nationaal-Socialisme door dezulken is eigenlijk nog ergelijker, omdat het Nationaal-Socialisme niet nieuw is; ’t is niet gemaakt, ’t is geen schepping, niet uitgedacht. ’t Is geboren in ’t hart van den arbeider Adolf Hitler, die ’t moeilijker in zijn leven gehad heeft dan de minste arbeider. Een van beide: of de arbeidersstand heeft het grootste genie ter wereld voorgebracht, of zij is vervloekt, om zoo’n product voort te brengen. Wij zijn overtuigd, dat het eerste het geval is geweest. De arbeidersklasse heeft het licht gegeven aan iemand, die de moeilijkheden van ’t arbeidersbestaan kent en die door overdenking met hoofd en hart heeft laten geboren worden, het nationaal-Socialisme. Alles wat geboren wordt, komt uit iets. Het Nationaal-Socialisme is nieuw in zijn verschijning en oud in voortzetting van ’t bestaande, n.l. den strijd tegen het kapitalisme. Bovengenoemde beoordelaars zeggen ook, dat ’t Nationaal-Socialisme import is.
Dr. Bos spreekt in Aalten
VRIJDAG 5 MAART 1943 AALTEN
In de zaal de Societeit alhier, werd een openbare vergadering gehouden, waar Dr.W.P.C.Bos, Burgemeester van Winterswijk sprak. Spreker ving zijn rede aan met een terugblik in het verleden, een verleden, dat zoo velen nog bestempelen, als “den goeden oude tijd”. Was dit werkelijk de goede oude tijd? vroeg spreker. Neen, immers denk maar eens terug aan de ruim 400.000 ingeschreven werkloozen en de ellende welke deze hebben doorstaan. het kan dan ook niet het volk zijn, en het is dan ook niet het volk, dat met weemoed aan dezen tijd terugdenkt, maar het zijn haar leiders, de joden en de kapitalisten.
Zoo is het ook met het tijdelijke opdringen der Sovjets. Ook hier juichen de joden. Het volk voelt echter een zekeren angst. Het denkt aan de waarschuwingen der kerken en hun dienaren enkele jaren geleden, toen men bad voor het arme Finland. Het laagje vernis, dat de geestelijkheid over het bolsjewisme tracht te strijken is te dun, te doorzichtig. Het volk kan immers nog weten, dat Stalin heeft gezegd: Wij zullen de bolsjewistische vanen planten op de rookende puinhoopen van Europa. Alleen Duitschland en het nationaal-socialisme kunnen het bolsjewistische gevaar keeren. Stalingrad is een teleurstelling, doch ook een prikkel. En wanneer er menschen zijn, die meenen, dat met de herovering van Stalingrad de oorlog door de Sovjets is gewonnen, dan kunnen wij, nationaal-socialisten hen zeggen: De overwinning der Sovjets is niet gekomen en zal nooit komen. Stalingrad is een waarschuwing, dat het bolsjewistische monster leeft en nog niet vernietigd is. Bij den aanvang van dezen oorlog heeft de Leider het reeds gezegd: het gaat hier niet om een strijd tusschen twee landen, neen, twee werelden botsen. Het gaat om het nationaal-socialisme of om het bolsjewisme, het een of het ander.
Benoemd Politie
18 MAART 1943
WINTERSWIJK. Benoemd. — Burgemeester Dr. W.P. C. Bos heeft benoemd tot politie-ambtenaar met den rang van wachtmeester den heer G, Luysterburg, werkzaam bij de politie te Dordrecht. Voorts zijn benoemd tot wachtmeester van politie de heeren J. G. te Nijenhuis, thans werkzaam bij de politie te ’s Gravenhage; J. B.Vaags, thans bij de politie te Helmond en G. J. Boomkamp, marechaussee te Eisden.
Het Bergfeest van de mannen van den Arbeidsdienst
VRIJDAG 26 MAART 1943, Winterswijkse Courant
Ter herdenking van het feit, dat de diensttijd voor de mannen in den Arbeidsdienst voor de helft is volbracht, stonden de dagen van gisteren en heden in het teken van feestvreugde, waarin ook de burgerij is betrokken. De diensttijd wordt voorgesteld als een bergtocht. Men wordt geacht den top te hebben bereikt, als de diensttijd tot p[ de helft is volbracht. Voor de afdaling van de berg begint, wordt een terugblik geslagen en uit dankbaarheid voor de bereikte resultaten wordt feest gevierd, het z.g. Bergfeest.
Het feest werd donderdagmorgen aangezet met een vlaggenparade op de Markt. Toen de mannen in carré stonden geschaard, zeide de Commandant dat de leuze voor dien dag was: Nederlandsche volkseenheid. Nadat onder trompetgeschal de vlag was geheeschen, sprak de Commandant ongeveer het volgende:
’t is voor ons, Arbeidsmannen, een bijzondere dag, omdat we niet in het kamp, maar in tegenwoordigheid van velen uit de burgerij op de markt staan aangetreden. Maar ook is ’t een buitengwone dag, omdat we op den top van den berg zijn gekomen en voor de afdaling begint, deze gebeurtenis willen herdenken. De leuze Nederlandsche Volkseenheid is gekozen, opdat de Arbeidsmannen bedenken, dat ook deze dag staat in het teeken van dienst voor het eigen volk en opdat de burgers zullen bedenken, dat er bij veel verschil toch ook nog veel is, dat allen bindt, n.l. dat allen Nederlanders zijn en blijven en allen dezelfde liefde hebben voor de vlag.
Daarna werd door de Arbeidsmannen een drietal liederen gezongen, n.l. “Vroeg in den morgen”, “Eens zullen wij allen marcheeren” en “Hoor ze jagen door de luchten”.
Na afloop hiervan werd op de maat van trommelslag een rondgang door het dorp gemaakt, die zijn beëindiging vond in een defilé voor den Burgemeester, waarna de mannen naar het kamp terugkeerde om daar deel te nemen aan de exercitiewedstrijden. Het verloop der exercitiewedstrijden in het kamp was vlot en tot aller bevrediging,evenals van de sportwedstrijden, bij ‘Jaspers’ gehouden en waar voor van de zijde der burgerij nog al belangstelling bestond. In het gebruik der verschillende lichaamsspieren en de beheersching daarvan toonden vele Arbeidsmannen al een groote bedrevenheid. De regelmatige sportbeoefening heeft daar gunstig uitwerking duidelijk gedemonstreerd. ’s Avonds hebben de mannen in het kamp meer intiem feest gevierd.
Heden, Vrijdagmiddag, is er wederom een marsch door het dorp gemaakt, terwijl er hedenavond in het feestgebouw voor de burgerij een feestelijke samenkomst wordt gehouden, waar de burgers een beeld van de beteekenis en de taak van den Arbeidsdienst zal worden gegeven. Ernst en luim zullen daarbij niet vergeten worden.
Slot van het Bergfeest
DINSDAG 30 MAART 1943, Winterswijkse Courant
Het slot van het Bergfeest, donderdag en vrijdag j.l. gevierd door de mannen van den Arbeidsdienst, was een feestelijke samenkomst in het feestgebouw, die ook voor de burgerij toegankelijk was. Zeer velen hebben van de geboden gelegenheid gebruik gemaakt, zoodat het feestelijk met emblemen van den A.D. versierde gebouw geheel gevuld was, toen de avond geopend werd met een opmarsch van de Arbeidslieden.
Daarna sprak de Commandant een kort inleidend woord, waarbij hij mededeeling deed van het doel van den Arbeidsdienst. “Wij willen”, aldus spreker, “de jeugd opvoeden, krachtig en sterk maken voor de haar wachtende moeilijke taak van den opbouw van Nieuw Nederland. Ons volk zit aan den grond, maar het bezit alle eigenschappen om ook in de toekomst weer een beteekenisvolle plaats in het nieuwe Europa te kunnen innemen. Het verleden biedt daarvoor voldoende waarborg, mits wij allen er onze schouders onder zetten. “
In aansluiting daarop declameerde een der mannen op enthousiaste wijze het gedicht “De jeugd”. De avond werd verder gevuld met gezellige praatjes, leuke voordrachten en liedjes, grappige tooneelstukjes, verdienstelijke solozang van een tenor en guitaarmuziek van een ensemble. Ernst en luim wisselden elkaar hierin af.
De bedoeling van den avond, het publiek een inzicht te geven van de beteekenis van den A.D. en de wijze, waarop men het doel tracht te bereiken, is geslaagd. De aanwezigen waren buitengewoon voldaan en demonstreerden hun genoegdoening in een enthousiast applaus.
Het verblijf van joden in acht provincies verboden.
DINSDAG 30 MAART 1943
BESCHIKKING
van den Commissaris-Generaal voor de Openbare Veiligheid betreffende het verblijf van Joden in eenige provincies.
Op grond van Artikel 47 en 52 der Verordening 1/43 van den Rijkscommissaris voor het bezette Nederlandsche gebied betreffende de handhaving van de openbare orde bepaal ik:
Artikel 1. Met ingang van 10 April 1943 is aan Joden het verblijf in de provincies Friesland, Drenthe, Groningen, Overijssel, Gelderland, Limburg,. Noordbrabant en Zeeland verboden.
Artikel 2. Joden, die zich op het oogenblik in de genoemde provincies ophouden, moeten zich naar het kamp te Vught begeven.
Artikel 3. Bij het vertrek naar het kamp te Vught is het medenemen van reisbagage en waardevoorwerpen toegestaan. Voor het verlaten van hun woonplaats moeten de Joden zich melden bij het hoOfd van plaatselijke politie, waar zij woonachtig zijn, opdat hun woningen behoorlijk kunnen worden afgesloten en aan hen een /reisvergunning naar het kamp te Vught kan worden verstrekt.
Artikel 4. (1) Uitgezonderd van de voorschriften der artikelen 1 tot en met 3 zijn: 1) Joden in de kampen te Westerbork, Vught, Barneveld en Doetinchem, 2) gemengd gehuwde Joden. (2) In andere uitzonderingsgevallen kan de „Ze–tralstelle für judische Auswanderung” te Amsterdam vergunningen tot verblijf en reizen in de genoemde provincies uitreiken.
Artikel 5. Jood in den zin van deze beschikking is hij, die ingevolge artikel 4 van de Verordening 189/40 betr. de aanmelding van ondernemingen Jood is of als Jood wordt aangemerkt.
Artikel 6. (1) Hij, die in strijd handelt met de bepalingen der artikel 1 tot 3 of deze ontduikt, wordt — in zoover niet ingevolge andere voorschriften een zwaardere straf is verbeurd — gestraft met hechtenis van ten hoogste zes maanden en met geldboete van ten hoogste twee duizend gulden of met een dezer straffen. Hij, die ontduikingen van deze bepalingen in de hand werkt, deze mogelijk maakt of er aan medewerkt, ontvangt dezelfde straf. (2.) Het nemen van maatregelen op het gebied van de Sicherheitspolizei blijft onaangetast.
‘s-GRAVENHAGE, 29 Mrart 1943. Commissaris-Generaal voor de openbare veiligheid: gez. RAUTER, SS-Gruppenführer und Generalleutnant der Polizei.
GRUPPENFÜHRER RAUTER OVER DE JODEN.
WOENSDAG 31 MAART 1943, Nieuws van de Dag
Ter gelegenheid van de terugkomst van den SS -Voorman Feldmeyer, hield de Höhere SS- und Polizeiführer SS -Gruppenführer H.Rauter, een uitvoerige politieke rede, waarin hij volgens „Storm” over het jodenvraagstuk het volgende zeide:
„Vanaf 1 April willen wij in Overijsel, Drente, Friesland en Groningen een volstrekt verblijfsverbod voor joden afkondigen. Dan komen Limburg, Brabant en Zeeland aan de beurt Vervolgens zouden wij op 1 Mei Gelderland en Utrecht daarbij betrekken en ten slotte Zuid-Holland, Noord-Holland en de stad Amsterdam. Zoo willen wij de joden, die hier de bron van alle onrust en iedere terreuractie zijn, zoo snel mogelijk uit het volkslichaam verdrijven Het is geen kleinigheid 130 000 joden, die over honderd jaar wellicht tot een millioen zouden zijn aangegroeid, uit een gezond Germaansch volkslichaam te hebben verwijderd. Wij willen deze maatregelen onverbiddelijk doorzetten, omdat wij daarmee het Germaansche volk een dienst bewijzen. Daarom kennen wij dan ook op dit punt geen zwakheid.”
Een treffend eerbetoon
DINSDAG 6 APRIL 1943, Winterswijksche Courant
Zaterdag j.l.was het één jaar geleden, dat de W.A.-man A.Mulder van Winterswijk zijn leven liet in den strijd tegen het bolsjewisme. Het W.A.-vendel was daarvoor ’s avonds aangetreden in het clublokaal Hotel Piek, waar de Vormingsleider, Ds.E.Reeser, met groote waardeering gewaagde van het hoogste offer, dat ook Mulder gebracht had voor zijn Leider, Volk en vaderland, terwijl hij een hartelijk woord van deelneming richtte tot de familieleden, wie hij de verzekering gaF, dat deze helden nimmer vergeten zullen worden. Om de beeltenis van den overledene werd een krans gehangen.
J.Kneppelhout- Kerkelijk ontvanger
21 APRIL 1943, Twents Nieuwsblad
De kerkvoogdij der Ned. Herv. Gemeente heeft benoemd tot kerkelijk ontvanger, vacature J. Lokker, den heer J. Kneppelhout.
Het Paaschfeest gevierd
WOENSDAG 28 APRIL 1943, Winterswijkse Courant
Het is van de gemeenschap “Vreugde en Arbeid” Afdeeling van het Nederlandsche Arbeidsfeest, een sympathieke daad geweest, op verschillende plaatsen in ons land voor de kinderen, wier vaders in Duitschland te werk zijn gesteld, een Paaschfeest te organiseeren. Voor de Winterswijksche kinderen, ongeveer 300-tal, werd het feest dinsdagmorgen in de concertzaal van Beskers gehouden. Het met groen en bloemen versierde podium, waar tusschen een kip op eieren en haasjes in een knollenland een plaatsje hadden gekregen, bood een vroolijken aanblik. Nadat de plaatselijke leider van Vreugde en Arbeid, de heer H.Meijnen, in een gezellig babbeltje met de kinderen al een zekere stemming had gwekt, werden allereerst met begeleiding van muziek van het gezelschap te Loo, eenige echte Nederlandsche volksliederen gezongen, waarna een muzikale clown en jongleur, een goochelaar en een hond, die echt kan rekenen, de kinderen een paar hoogst gezellige uren hebben verschaft. Hun verrichtingen waren werkelijk de moeite waard ze te beleven, De kinderen hebben buitengemeen genoten; de gulle lach was niet van de lucht. Was de uitvoering van deze experimenten voor de kinderen reeds een echt feest, het bereikte zijn hoogtepunt, toen ze bovendien nog op lekkers werden onthaald. Wat hebben ze heerlijk gesmuld. De samenkomst werd met zang besloten. De kinderen hebben een morgen beleefd, waaraan ze de meest prettige herinnering zullen bewaren. Allen, die hun tijd moeite en zorg hebben gegeven dit feest voor de kinderen te organiseeren, hebben een goed werk gedaan.
Ds.E.Reeser Rijksgecommitteerde
Benoemd
DINSDAG 18 MEI 1943, Winterswijkse Courant
Onze plaatsgenoot, de heer Ds.E.Reeser, is benoemd tot Rijskgecomitteerde bij de examens voor het M.U.LO diploma 1943
Ds.E.Reeser Deskundige
Benoemd
DINSDAG 18 MEI 1943, Winterswijkse Courant
Tot deskundige bij de examens van de R.H.B.S. te Winterswijk is o.a. benoemd onze plaatsgenoot Ds.Reeser. Tevens is hij als zodanig benoemd aan de R.K. HBS te Arnhem, de Chr.HBS te Apeldoorn, Gem.HBS te Apeldoorn en Gem.HBS te Zutphen.
Antenne verwijderen
ZATERDAG 7 AUGUSTUS 1943, Twents Bieuwsblad
De politlegezagsdrager in Winterswijk, dr.Bos, herinnert er aan, dat antennes niet behoeven te worden ingeleverd, doch vóór 13 Augustus a.s. door den houder moeten worden verwijderd. Niet-nakoming van de opgelegde verplichting is strafbaar.
Verdeeling meubilair Jodenwoningen
WOENSDAG 18 AUGUSTUS 1943
Aan den heer Beauftragte beim Reichskommissar fur die provins Gelderland Huize Angerenstein. Arnhem
Winterswijk,18 augustus 1943
Onderwerp: Verdeeling meubilair Jodenwoningen.
1. In antwoord op Uw in margine aangehaald schrijven, deel ik U mede, dat de inventarisering van jodeninboedels is geschied onder leiding van den heer J.B.Schaffeld, Ortsgruppenleiter der N.S.D.A.P. en mij. Met het daadwerkelijke inventariseren zijn belast de Rijksduitscher de heer J.Th.Angenendt, lid N.S.D.A.P. en de Nederlander W.v.K, lid N.S.B. beiden wonende te Winterswijk.
2. Van alle geinventariseerde inboedels zijn volledige lijsten aangelegd, geen inventarisatie heeft nog plaats gevonden van de inboedels van: B.Poppers, Spoorstraat 44, D.Schielaar,Spoorstraat 36, Wed.L.Goedhart, Meddoschestraat 15, W.Humberg, Henxel 51, J.de. Leeuw, Groenloscheweg 50, I.Hemelrijk, Wooldstraat 40. De inventarisatie kon nog niet plaats vinden wegens langdurige ziekte van W.v.K.
3.Met mondelinge machtiging van Dr.Meinhardt zijn door den heer Schaffeld en mij goederen, waarvan het noodzakelijk was, dat ze goed werden onderhouden, in bruikleen gegeven aan personen van wie een zoodanig onderhoud mocht worden verwacht, dat achteruitgang van den staat, waarin die goederen zich bevonden, werd voorkomen. Opgemerkt wordt overigens, dat de heer H.Stein, hoofd der Duitsche School, alhier, verschillende goederen ten behoeve van diens school in beslag heeft genomen, waarbij hij zich heeft beroepen op een hem door Dr.meinhardt, verleende machtiging. In hoeverre of deze goederen voor de Duitse school waren bestemd, staat niet te mijner beoordeeling. Ten slotte bericht ik U, dat door E.H.W.W., Keizerdwarsstraat , alhier, naar hij mij mededeelde in overleg met Dr.Meinhardt, voor de behartiging der belangen van het jodenmeubilair door den heer Schaffeld en mij reeds eenige schikkingen zijn getroffen voor het beschikbaar stellen van meubilair ten behoeve van Mej.M.-V, weduwe van een in de oorlog gevallene, en van Mej.B. ,wier man oorlogsinvalide is.
4. Het niet-verdeelde jodenmeubilair bevindt zich gedeeltelijk in de jodenwoningen, gedeeltelijk in de leegstaande fabriek van de firma Zwanenberg, Woold 221, alhier. De afsluiting van de fabriek is onvoldoende, echter wordt deze bewaakt.
5. Gedurende de zomermaanden is de opslag zoodanig, dat geen gevaar voor bederf is te duchten. Voor de wintermaanden bestaat die zekerheid niet, zoodat het in ieder geval gewenscht is, dat het meubilair voor den a.s. winter wordt opgeruimd.
De Burgemeester van Winterswijk Afschrift aan den heer Schaffeld.
De Leider van het Nederlandsche Volk in Winterswijk
DINSDAG 12 OKTOBER 1943, Winterswijkse Courant
Zaterdagmiddag j.l. genoot de Kring Winterswijk van de N.S.B., gecombineerd met die te Neede, de eer den leider van het Nederlandsche volk in zijn midden te mogen ontvangen.
Vooraf ging een officieele ontvangst ten Gemeentehuize van Winterswijk. Na inspectie der W.A.- en Jeugdstormgroepen uit beide Kringen, benevens van de mannen van den Arbeidsdienst en de muziekkapel van Doetinchem werd in de raadzaal de Leider met zijn gemachtigde, de heer Borggreven, Districts leider, den heer Dr.Schneider, Beauftragte voor Gelderland, diens plaatsvervanger Dr.Meinhardt en den Gewestelijken Politiepresident, Overste Feenstra, met zijn adjudant, verwelkomd door den kringleider Nijdeken, warana Burgemeester Dr.W.P.C.Bos aan den leider voorstelde de Burgemeesters van Ruurlo en Borculo, die van Lichtenvoorde was wegens ziekte verhinderd, de Wethouders van Winterswijk, de heeren B.van Laar en Joh.te Winkel, de banleider der W.A. de heer Schaufelli, de Schaarleider de SS, de heer Tate, Hopman Post, Compane Pauwe, de Groepsleider van Neede, de heer Markerink, de groepsleiders van Winterswijk, Corle, Henxel, Aalten, Breedevoort, Eibergen, Ruurlo, Neede, Borculo, resp. de heeren H.te Winkel, Oonk, Damkot, Bloemendaal, Prinsen, Kooistra, Bleumink, Grijzen, Hoogeveen, de Districtsvormingsleider ds.E.Reeser, de Kringpropagandist Leemrijse en de kringpenningmeester, de heer Te Selle.
Daarna werd naar het Parochiehuis gereden, waar een Kringappèl plaats vond. Onder donderend Houzee-geroep van de tot barstens toe gevulde zaal, die voor deze gelegenheid op smaakvolle wijze versierd was, trad de leider binnen en schreed naar zijn plaats. De Kringleider, de heer Nijdeken, zeide, dat in de geheele Kring een storm van enthousiasme was opgelaaid, toen het bericht was binnen gekomen, dat de Leider eenige oogenblikken in zijn midden zou willen vertoeven en sprak de verwachting uit, dat hij den aanwezigen den weg zou wijzen, dien zij als Nationaal-Socialisten in deze moelijke tijden moesten gaan.
Onder het gezang der menigte van de zwarte Soldaten van Mussert plaatste de Leider zich achter het spreekgestoelte. Hij begon zijn rede met te zeggen dat ’t goed is, dat de kameraden elkaar van tijd tot tijd eens zien en bespreken hoe ver zij gevorderd zijn tot het doel, dat zij bereiken willen. Vooral in dezen tijd is dat noodig, nu zoo weinig op vasten grondslag staat. Wij staan, aldus de leider, midden in een revolutie, vergezeld van een wereldoorlog en begrijpen, dat er menschen zijn, die niet meer weten welken weg zij moeten gaan. De denkbeelden, door de Fransche revolutie gepropagandeerd, vonden ook niet dadelijk ingang; meer dan 25′ jaren moesten daarover verloopen. Van de revolutie, die het huidige geslacht meemaakt, beleven wij nu de laatste phase, n.l. het einde van het oude Europa, of het begin van een nieuw. Wij nationaal-Socialisten, zoeken nu onzen weg te midden van de stormen, die woeden. het stemt tot voldoening, dat wij met onze beweging op den goeden weg zijn: het stijgend aantal leden onzer beweging bewijst dat. Wij zijn nog een minderheid; de groote massa volgt de minderheid, die verantwoordelijk is voor het goede en het kwade, Tot 1940 waarschuwden alle regeringen en bedienaren van den godsdienst voor het bolsjewisme; dit stelsel geeselde de volken en dus wenschte men geen contact met Moskou. En wat zien we nu? De vroegere regeering van Nederland, die eigenlijk geen regeering meer is, omdat ze geen volk achter zich heeft, heeft een gezant te Moskou benoemd, waarmede zij tot uitdrukking wil brengen, dat het Nederlandsche volk een bondgenoot is van Stalin. Wat wij altijd gezegd hebben, dat het Marxisme, de democratie en het bolsjewisme loten van eenzelfde stam waren, is dus uitgekomen. Sluipmoord en brandstichting werd door een ieder voor 1940 als lage misdaden gebrandmerkt. Nu zijn zulke daden niet slecht meer, als er maar N.S.B.-ers door getroffen worden. In alle opzichten maken wij een zeer moeilijken tijd door. Onze tegenstanders geven daarvan de schuld aan het Nationaal-Socialisme. Ik ben er evenwel van overtuigd, aldus spreker, als er geen Nationaal-Socialsime was gekomen, zouden de bolsjewisten reeds aan onze kusten gestaan hebben. Wij zeggen niet te veel, als wij zeggen: God heeft nog bijtijds aan Europa het Nationaal-Socialisme geschonken en Adolf Hitler, opdat Europa kan voortleven. Alles moet gedaan, geofferd en geleden worden, om te voorkomen dat ons geestelijk en nationaal bezit vernietigd wordt. Sowjet-Rusland gaat samen met Engelsche lords en multi-millionairs, overkoepeld door het jodendom in Smerika, dat aan Europa geen concurrent meer wil hebben. Stonden de 400 miljoen Europeanen maar schouder aan schouder tegenover Engeland en Amerika, dan zou er morgen vrede zijn. Als Europa verliest, het Nationaal-Socialisme te gronde gaat, is het ook met Nederland gedaan. Stalin heeft voor Duitschland reeds, een communistische regeering klaar. Onbegrijpelijk, dat velen nog voortgaan het Nationaal-Socialisme te bestrijden, wijl zij toch overtuigd moeten zijn, dat hun bestaan alleen nog mogelijk is, omdat Duitsche troepen de Sovjets tegenhouden. Als Rusland wint, gaat Europa te gronde. In Rusland is het geen paradijs. de teruggekeerde soldaten van het front moet men er over hooren. God beware ons volk daarvoor, hoort men van ieder hunner. zeker, het leven is voor honderdduizenden moeilijk; het was in 1916 en volgende jaren, toen hier geen Duitsche bezetting was, nog moeilijker. God wil ons helpen blijkbaar, want in alle opzichten is de oogst zoo voorspoedig als in geen menschenheugenis.
Spreker is er trotsch op, dat van de mannelijke leden der beweging er 28.000 de beweging militair dienen. Als spreker ’t te zeggen had, zou in ons land de dienstplicht voor alle jonge mannen ingevoerd worden, om dan met eenige honderdduizenden Europa te dienen. Dat is wel niet plezierig, maar als ’t nodig is, willen ook de Nederlanders meedoen; ze hebben weinig zin zich te laten afslachten. Behoorlijk opgeleid is de Nederlandsche soldaat, gelijkwaardig aan de Duitsche.
Als Engeland den strijd wint, komt ook hier de overheersching van ’t bolsjewisme, terwijl Amerika natuurlijk Indie houdt. In het nieuwe Europa moet Nederland zijn plaats waardig zijn. Daarvoor moeten wij een sterk volk worden. Het Nationaal-Socialisme is daarin de kern en heeft tot taak de toekomst veilig te stellen. In dit verband ging spreker in groote lijnen de groei der beweging, die a.s. 14 december 12 jaar zal hebben bestaan, na en vergeleek haar bij een klont in de pap der democratie, die langzamerhand grooter en grooter is geworden. Spreker behoefde de leden niet aan te sporen, trouw te blijven; hun aanwezigheid in de beweging, ondanks alle pogingen gedaan hen er uit te krijgen, zegt voldoende. Staan blijven onder alle omstandigheden en ieder op zijn plaats zijn plicht doen, opdat Adolf Hitler, als aanvoerder van gansch Europa het nieuwe Europa veilig kan stellen, waarin het Nederlandsche volk de hem toekomende plaats met eere kan innemen. Dit is de moeite waard om er voor te vechten. Hou Zee!
Nadat de heer Nijdeken den Leider de verzekering had gegeven, dat de beweging op den ingeslagen weg achter den leider zou voortgaan, werd de bijeenkomst beëndigd met het zingen van het 6e couplet van het Wilhelmus, gevolgd door den spontanen uitroep: met Mussert voor Volk en Vaderland, Hou Zee !
Een sympathieke attentie werd den leider bereid door twee Jeugdstormertjes. Zij offreerden hem een eigen gebakken brood, onder bijvoeging van een aardig gedicht.
Bijzondere Kameraadschapsavond
VRIJDAG 15 OKTOBER 1943,Winterswijkse Courant
Ter gelegenheid van het 10-jarig bestaan van de Groep Winterswijk der N.S.B. werd Dinsdagavond bij Beskers een Kameraadschapsavond gehouden, die meer in het bijzonder een feestelijk karakter droeg. Er was voor deze samenkomst groote belangstelling. het programma bood groote verscheidenheid: zang, muziek, tooneel, declamatie, lichamelijke oefeningen enz. Als ceremoniemeester fungeerde de heer W.de Vries, die er voor gezorgd heeft, dat alles een vlot verloop had, zoodat de menschen op tijd weer huiswaarts konden keeren. Nadat onder tromgeroffel de leden, die vanaf 1933 waren ingeschreven, en dit was een beduidend aantal waren binnengetreden, de opmarsch met vlaggen had plaats gevonden, las de heer De vries het leidend beginsel voor, benevens de drie bronnen. vervolgens verwelkomde hij allen op hartelijke wijze, in het bijzonder de oude leden, zonder wier toedoen, zooals hij opmerkte, de groep niet dit feest had kunnen vieren.
De Kringleider der N.S.V.O., Mevrouw Sellink dankte voor de ontvangen uitnoodiging aan de N.S.V.O. dezen avond bij te wonen en deelde mede, dat ook de Districtsleider, die verhinderd was, de Groep hartelijk geluk wenschte met deze herdenking. Moeilijke jaren van strijd, aldus spreekste, liggen achter ons, maar nog moeilijker jaren zullen aanbreken. Ik hoop, dat ook allen achter u zullen staan, bezield met groote strijdgeest en vast besloten niet te versagen, voor de overwinning behaald is. Als tot nu toe kunt gij blijven rekenen op de medewerking van de N.S.V.O.. Deze nationaalsocialistische gemeenschap heeft een groote taak te vervullen. Door bijzondere omstandigheden kunnen al haar leden niet aangesloten zijn bij de N.S.B.; daarom wordt het zeer op prijs gesteld, dat ook deze den avond kunnen meemaken. mevrouw Sellink sprak tevens de hoop uit, dat in den vervolge op dezelfde wijze zal gehandeld worden. Zij deed nog een beroep op de kleedingkast, der aanwezigen ten gunste der slachtoffers van de brandstichtingen in Drente.
Daarna complimenteerde de Commandant van den Arbeidsdienst en dankte voor de samenwerking en steun, die de Arbeidsmannen hebben mogen ondervinden. Als blijk van erkentelijkheid offreerde hij de Groep namens de Kaderleden van den Arbeidsdienst een mand met prachtige roode rozen en gaf de verzekering, dat de N.S.B. op de medewerking van den Arbeidsdienst kan blijven rekenen. De groepsleider, de heer H.te Winkel, dankte voor de aardige attentie en gaf de verzekering, dat de N.S.B. ook in de toekomst de Arbeidsmannen bij hun moeilijk werk ter zijde zal blijven staan.
De mededeeling van Ds.Reeser, dat de oudere leden een telegram aan den leider wilden sturen, werd met donderend applaus ontvangen. Dit telegram luidde: “Aan den leider der N.S.B., Utrecht. Kameraden van groep Winterswijk, sedert 1933 lid der beweging, in kameraadschap met alle kameraden bijeen ter herdenking van het 10-jarig bestaan van deze Groep, danken nogmaals den Leider voor zijn komst in den Gelderschen Achterhoek, Zaterdag j.l. en betuigen bij vernieuwing hun trouw en verknochtheid. Hou-zee!”
Vervolgens werd een aanvang gemaakt met de afwerking van het programma, dat ingeleid werd met accordeonmuziek van een viertal Jeugdstormers en -stormsters onder leiding van den heer Hulman. Dit en alle volgende verrichtingen van Jeugdstorm en N.S.V.O. werden met enthousiast applaus beloond.
Aan het slot sprak Burgemeester Dr.Bos nog een kort woord. hij wierp een terugblik in het verleden en schilderde de romantiek van een verkiezingsstrijd, memoreerde het ontstaan van de Groep Winterswijk en de moeilijkheden, die overwonnen moesten worden.In den beginne telde de beweging verschillende fantasten, die gelukkig allen weer verdwenen zijn. Ook gewaagde hij met een enkel woord van de toekomst der Nationaal-Socialistische Beweging.Er zal wel niemand zijn onder de ouderen, die het ooit heeft durven denken, dat Nederland eenmaal een deel van het Groot-germaansche rijk zou worden.
De heer Joh.te Winkel riep oude herinneringen op, terwijl Ds.Reeser de bijeenkomst sloot, waarbij hij nog eens den nadruk legde op het beginsel van dienen; verdienen is goed, geoorloofd, als het dienen, maar niet vergeten wordt. Nadat hij nog in herinnering had gebracht, dat in deze 10 jaren betrekkelijk weinig leden door den dood aan de beweging zijn ontvallen, werd met het zingen van het 6e couplet van het Wilhelmus de bijeenkomst beeindigd.
Schrijven van Mussert
DINSDAG 19 OKTOBER 1943, Winterswijkse Courant
Van den leider kreeg Ds.Reeser onderstaand schrijven: 16 October 1943
Kameraden, Mijn dank voor Uw telegram ter gelegenheid van het 10-jarig bestaan van uw groep. Van harte hoop ik, dat deze groep steeds in sterkte zal toenmen en ik twijfel er geen oogenblik aan, dat mijn kameraden, die van 1933 af trouw achter mij gestaan hebben, dit ook zullen blijven doen in de jaren van strijd, die nog voor ons liggen. Mijn bezoek aan de groep Winterswijk heeft mij tot groote vreugde gestemd en het deed mij goed weer eens te midden van mijn oude kameraden in den Achterhoek te zijn. Hou Zee! (w.g.) Mussert
Dank u. Sinterklaasje.
15 NOVEMBER 1943, Twents Nieuwsblad
Duizenden kinderen zullen dat tot u zeggen wanneer u mede-helpt om de speelgoedinzameling van den Jeugdstorm te doen slagen. Even een briefkaartje en het wordt gehaald. Men wende zich tot een van de volgende adressen Enschede Lasondersingel 54, Hengelo,Sloetsweg 125, Almelo, Ootmarsumscheweg 137 b; Winterswijk,Pr. Hendrikstraat 3
Feestavond Nederlandsche Arbeidsdienst
VRIJDAG 12 NOVEMBER 1943
Op zaterdagavond 13 november a.s. aanvangende 19.30, zal door de Afdeeling 324 van den Nederlandschen Arbeidsdienst, gelegerd in het kamp ’t Vosseveld te Winterswijk ’n feestavond worden gegeven in zaal “Beskers”. Voor dezen avond hebben vele ouders en kennissen van de Arbeidsmannen reeds een uitnoodiging geaccepteerd. het programma bestaat zoowel uit ernst als luim, terwijl het orkestje van het 32e Korps N.A.D. te Lochem voor de noodige muzikale omlijsting zal zorg dragen.
Des zondags 14 november, verzamelt de Afdeeling zich om 13.00 uur op de markt te Winterswijk. Na melding aan den Afdeelingscommandant zullen door de Arbeidsmannen eenige liederen ten gehoore worden gebracht, waarna naar het kamp wordt gemarcheerd. Daar zullen om 14.00 uur de sportwedstrijden, welke dien middag gehouden worden aanvangen. Des avonds om 20.00 uur vindt in de cantine-eetzaal van het kamp de prijsuitreiking plaats.
De ouders en bekenden van de Arbeidsmannen, die des middags reeds in de gelegenheid zullen worden gesteld het kamp, de manschapskamers enz. te bezichtigen, kunnen des avonds bij den kameraadschapsavond kennis maken met de sfeer, welke in een N.A.D.-kamp heerscht.
Reeser benoemd
DINSDAG 23 NOVEMBER 1943, Winterswijkse Courant
De Burgemeester van Winterswijk heeft met ingang van 1 januari 1944 Ds.E.Reeser alhier benoemd tot lid der Commissie van Toezicht op het middelbaar onderwijs in deze gemeente.
Nieuwe Winterswijkse Courant mocht in deze periode niet verschijnen
Nieuwjaar
VRIJDAG 2 JANUARI 1942, Winterswijkse Courant
NIEUWJAAR 1942 (v.d.redactie)
Thans is het zoover, de laatste slag van de klok op Oudejaarsavond heeft het einde betekend van den oude jaarkring en wij maken ons gereed om den nieuwen jaarkring in te treden. Niet met bange vrees, niet als pessimisten, maar bezield met nieuwe hoop en nieuwen moed. Het nieuwe jaar doet de hoop op de toekomst herleven. Het is een van de voorrechten van de menschheid, elk nieuw jaar met dezelfde verwachtingen in te gaan. Wij stellen ons voor, dat het dikwijls beter zal zijn dan het jaar dat achter ons ligt, waar wij ons dilwijls met moeite doorheen hebben geworsteld. Doch de 1ste Januari vormt als het ware een keerpunt. Met het afsluiten van onze boeken sluiten wij ook de periode af, die achter ons ligt en die nooit meer terugkomt.
Het is alsof wij een andere, frisschere lucht inademen, of de natuur zelf een ander aanzien heeft gekregen. Die verandering is natuurlijk denkbeeldig, maar dat doet er niet toe. Wij krijgen, de sensatie van iets nieuws, iets frisch. Het nieuwe jaar brengt verrassingen in zich, en wij hopen van ganscher harte dat het niet anders dan aangename verrassingen zullen zijn. Wij zijn optimistisch gestemd, ondanks alles. Alle hoop is gevestigd op wat er na 1 Januari zal komen. Voor ons ligt de nieuwe weg, dien wij met vertrouwen betreden. Niemand kan dit vertrouwen dooven, niemand kan ons den moed benemen, ook al is het afscheid van het oude jaar nog zoo donker geweest. het nieuwe jaar zal beter zijn. Het is een wijs man geweest, die het eerste de spreekwijze heeft gebruikt: “Moed verloren, al verloren!”. Wij verliezen den moed niet. Wij houden ons er stevig aan vast. Hoop, moed en vertrouwen zijn de leidslieden, waarmede wij het nieuwe jaar ingaan. was het oude niet zoo best – het nieuwe zal beter zijn!. Waren de vooruitzichten in het oude jaar donker – het nieuwe jaar zal een gunstige verandering in den toestand brengen. Aan het einde van elk jaar schudden wij onze geestelijke vermoeidheid van ons af.
Een juk valt van onze schouders en wij gorden ons aan om met hernieuwde levenslust, met frisschen moed het nieuwe jaar te toonen, dat wij onze oude energie niet hebben verloren, dat wij nog steeds in staat zijn om den strijd tegen de vele moeilijkheden des levens voort te zetten, in de zekerheid, dat wij zullen overwinnen.Wanneer alles niet zoo was, wanneer wij moedeloos bij de pakken gingen neerzitten, met de gedachte: “Het helpt toch niet!”, dan zou het er treurig met onze toekomst uitzien, met ons heele leven. Leven is voor velen onzer niets anders dan strijd, een voortdurende strijd tegen het noodlot. Maar die strijd loutert en staalt – en zonder strijd geen overwinning.
Het leven stelt zijn eischen, waaraan wij niet kunnen ontkomen. Het moge dan helaas waar zijn, dat wij met een zucht afscheid hebben genomen van het jaar dat achter ons ligt – het nieuwe beteekent een nieuwen mijlpaal op onze levensweg. De hoop klopt aan ons aller hart. Het is een welkome gast, voor wien wij gaarne de deur openen. Niet tobben, niet klagen, niet jammeren, maar met frisschen moed voorwaarts. In nacht en nevel is het jaar 1941 achter ons verdwenen. Met een gulle zon begroet ons 1942. Al is het verleden nog zoo duister, als een baken, als een lichtpunt rijst voor ons het nieuwe jaar, dat belooft voorspoed en zegen te brengen aan het geheele Nederlandsche volk.
Foto-zaken gesloten
VRIJDAG 2 JANUARI 1942, Winterswijkse Courant Ingevolge Wettelijke bepaling zijn onze Foto-ateliers voortaan des Zondags GESLOTEN Te Hofstee, Vredenschestraat Ribbink, Jonenstraat
Breiactie der N.S.Frauenschaft
VRIJDAG 2 JANUARI 1942,Winterswijkse Courant (Nieuwe Winterswijkse Courant mocht in deze periode niet verschijnen) BREIACTIE DER N.S.FRAUENSCHAFT De N.S.Frauenschaft breit in de maand Januari voor onze soldaten aan het oostfront. Wij beschouwen het als een eere plicht voor iedere Duitsche vrouw aan deze actie mede te doen. De benoodigde wol kan iederen dag gratis van 2 tot 6 uur Misterstraat 5 ,dienstelle der N.S.Frauenschaft in ontvangst genomen worden. Help allen mee
Kameraadschapdavond
WOESNDAG 7 JANUARI 1942 Maandagavond werd voor de leden van Groep Winterswijk der N.S.B. een kameraadschapsavond gehouden. De leden waren in grooten getale opgekomen. De avond werd geopend door den groepsleider H.te Winkel, waarna de Kringleider Joh.te Winkel gelegenheid kreeg enige mededeelingen te doen. Daarna werd het woord gegeven aan den Vormingsleider, Ds.Reeser, die de vier volgende punten behandelde en het waarom er van: Met Duitschland tegen het Bolsjewisme Met Duitschland tegen het kapitalisme met Duitscland voor een nieuw Europa en met Duitschland voor een vrij Nederland. Zijn uiteenzettingen werden door een aandachtig gehoor gevolgd. Na het slotwoord van de Groepsleider en het zingen van het zesde couplet van het Wilhelmus werd de avond gesloten.
Bioscoopvoorstelling voor de jeugd
VRIJDAG 20 FEBRUARI 1942, Winterswijkse Courant Bioscoopvoorstelling voor de jeugd
Op geregelde tijden komen de leerlingen der Duitsche school in het Luxor-theater bijeen, waar hun dan op het doek een inzicht wordt gegeven van den grooten strijd, die Duitschland moet voeren voor de stichting van een Nieuw-Europa. Evenwel dragen die filmvertooningen ook een leerzaam karakter. Deze voorstellingen zijn ook voor andere kinderen toegankelijk. Hedenmorgen had wederom zulk een filmvertooning plaats. Het leerzame gedeelte was de film over de kolenbranden, de productie van allerlei brandstof en een kijkje in de mijnbouw. Ook werd een film betrekking hebbende op den arbeidsdienst vertoont. Er was groote belangstelling voor deze filmen.
Andere straatnamen
ZONDAG 1 MAART 1942 Met ingang van 1 Maart 1942 zijn bij besluit van den waarnemend-burgemeester van Winterswijk. Mr. J. Voorink, de namen van de Wilhelminastraat en Julianastraat respectievelijk gewijzigd in Tricotstraat en Radiostraat.
Kameraadschapsavond van de N.S.B.
Kameraadschapsavond van de N.S.B.
VRIJDAG 6 MAART 1942, Winterswijkse Courant
Aan den oproep van de leiding van groep 1 van de kring Winterswijk van de N.S.B. ter bijwoning van een kameraadschapsavond donderdagavond bij Beskers, hadden veel leden, ook van de nevenorganisaties gevolg gegeven. Na verwelkoming door den groepsleider, den heer H.te Winkel, die aan ’t slot van zijn openingswoord nog eens voorlas de pijlers, waarop het leidend begingsel der N.S.B. is gegrondvest en begroeting der vaandels, was ’t woord aan den heer Adriaan van Hees. Na met een enkel woord het verschrikkelijke van de ineenstorting van het Ned.Imperium geschetst te hebben, zeide hij een overzicht te willen geven uit de geschiedenis, opdat wij de plaats, die we in de toekomst moeten innemen, beter kunnen zien en bepalen. Wij beleven een groote revolutie zooals elke revolutie ontstaat uit een gevoel van opstandigheid is deze ontstaan, omdat wij allen getroffen waren door de algemeene verzieking, waaraan de democratie leed.
Openbare kennisgeving Signaal “Politie”
WOENSDAG 11 MAART 1942, Winterswijkse Courant
OPENBARE KENNISGEVING SIGNAAL “POLITIE”
De Burgemeester van de Gemeente Winterswijk vestigt de aandacht der bevolking op art. 4 3e lid, v.d.wegverkeersregeling, luidende:
“Aan voertuigen, toebehorende aan de Nederlandsche of Duitsche politie of brandweer, welke door bijzondere signalen van hun nadering doen blijken, moet reeds bij het naderen vrije doorgang worden verleend. Alle bestuurders van werktuigen dienen zich te dien behoeve naar de rechterzijde van den weg te begeven en aldaar tijdelijk te stoppen. De bovengenoemde bepaling moet stipt worden nageleefd. Het bijzondere signaal is een opeenvolging van verscheidene tonen (accoord), die zoo luid zijn, dat iedereen ze moet horen. Uitvluchten, als zou men dit overluide signaal niet hebben gehoord, kunnen niet worden aanvaard. Er wordt nog op gewezen, dat degene, wien een ongeval overkomt tengevolge van het niet nakomen van het boven omschreven voorschrift, geen aanspraak op schadeloosstelling kan maken en bovendien nog gestraft zal worden wegens overtreding van de verkeersregeling. Winterswijk, 10 Maart 1942. De Burgemeester, voornoemd J.Voorink, wnd.
W.P.C.Bos Burgemeester
DONDERDAG 19 MAART 1942, Utrechts Nieuwsblad
BEKENDMAKING Het Rijkscommissariaat maakt bekend: De commissaris-generaal voor het bestuur en justitie heeft op grond van art.3 der verordening no 108/40 (vierde verordening over bijzondere bestuursrechtelijke maatregelen) benevens art.4 eerste alinea van verordening no.3/40 over de uitoefening van de regeeringsbevoegdheden in Nederland benoemd: den veearts dr.W.P.C.Bos te Winterswijk tot burgemeester van Winterswijk.
Levensloop kameraad dr. W.P.C. Bos
20 MAART 1942, Nationale Dagblad
Burgemeester van Winterswijk Kameraad dr. W. P. C. Bos. dierenarts in Winterswijk, is tot burgemeester van Winterswijk benoemd. Kam. Bos werd op 30 Mei 1897 in Staphorst geboren. Hij vestigde zich in 1924 als dierenarts te Winterswijk. De landbouw en veeteelt hadden steeds zijn volle belangstelling en zeker mag hij beschouwd worden als één der pioniers, die er veel toe hebben bijgedragen, dat de landbouw in Winterswijk en omgeving op hooger peil is gekomen. Hij was tot 1939 lid van de vaste raadscommissle voor het slachthuis en het destructiebedrijf. Naar zijn deskundige adviezen werd steeds aandachtig geluisterd door de raadsleden. Kameraad Bos was in de zittingsperiode 1935 tot 1939 ook eenigen tijd als afgevaardigde voor de N.S.B. lid der Provinciale Staten van Gelderland. Hij heeft te Winterswijk ook de functie bekleed van lid enlater van voorzitter van het Burgerlijk Armbestuur.
In de paardensport bekleedde hij een vooraaanstaande plaats; een reeks van jaren was hij algemeen leider van de Landelijke Rijvereeniging „Wlnterswijksche Ruiterclub”. Onlangs gaf hij den stoot tot de oprichting van de. Winterswijksche Hengst- associatie, een vereeniging ter bevordering van de warmbloedfokkerij. Van zijn hand verschenen eenige brochures op landbouwgebied. Zijn mededeelingen over de „Homoeopathie en dierengeneeskunde” trekken den laatsten tijd veel aandacht: dat de homoeopathie ook in de veeartsenijkunde toepassing zal vinden, vindt in hem een warm pleitbezorger. In 1933 werd kam. Bos lid der N.S.B.,waarin hIj eenige functies, o.a. die van kringleider vervulde. In 1937 moest hij deze functie wegens drukke werkzaamheden neerleggen. Voorts was hij adviseur van Landbouw en Maatschappij, daarna gouwleider van het Ned. Agrarisch Front en onlangs werd hij tot gouwleider van den Nederlandschen Landstand benoemd. Ook in deze functies heeft hij zeer veel in het belang van den boerenstand gedaan,
Nieuwe Burgemeester van Winterswijk
20 MAART 1942, Nieuwsblad van Friesland
Tot burgemeester van Winterswijk is benoemd dr. W. P. C. Bos. Dr. Bos werd op 30 Mei 1897 te Staphorst geboren en bezocht de H.B.S. te Harlingen en Winterswijk. In 1923 promoveerde hij tot doctor in de veearteenijkunde. De heer Bos werd in 1931 door de Vrijz. Dem. kiezers in den Winterswijkschen gemeenteraad gebracht. In 1933 trad hij toe tot de N.S.B, en sedert dien tijd heeft hij gestreden voor het samengaan van de N.S.B, en Landbouw en Maatschappij. Van 1937 tot 1939 maakte dr.Bos uit van de Prov. Staten van Gelderland
Politie-maatregel Installatie Burgemeester Bos
WOENSDAG 25 MAART 1942, Winterswijkse Courant
Politiemaatregel tijdens de installatie van den nieuwen Burgemeester
De Torenstraat wordt vanaf 2 uur tot na afloop van de plechtigheid voor het rijverkeer afgesloten. Het publiek kan eventueel plaats nemen in de Wierengastraat en op de straat, de troittoirs en zoo noodig op de daarnaast gelegen gronden, gelegen tusschen het Gemeentehuis en het Postkantoor. Het gedeelte Torenstraat vanaf het Gemeentehuis tot de Misterstraat moet vrij blijven. Aanrijdende auto’s kunnen parkeeren bij de Garage Gijsbers, achter Hotel Stad Munster. De verdere door de politie te geven aanwijzingen moeten direct en stipt worden opgevolgd.
Neue Adresse Schaffeld
ZATERDAG 4 APRIL 1942, Winterswijkse Courant Neue Adresse des Stützpunkt- Leiters der NSDAP, Winterswijk ist: JONENSTRASSE 1 SCHAFFELD Stützpunkt-Leiter Telefoon 2513 Sprechstunden Montags und Freitags van 20 bis 22 Uhr
Ontslag der Wethouders
WINTERSWIJK DONDERDAG 9 APRIL 1942, Dagblad Tubantia
De wethouders der gemeente Winterswijk, de heeren J. Tenkink. A. Weerkamp en G. C Bent. hebben bij burgemeester Dr. Bos een verzoek tot ontslag ingediend, hetwelk door den burgemeester is aanvaard.
Vormingsavonden
Vormingsavonden
WOENSDAG 15 APRIL 1942, Winterswijkse Courant
Over het geheele land worden thans door de nationaal Socialistische beweging vormingsavonden gehouden voor nieuwe leden. Deze leden zijn verplicht een 4-tal van deze avonden te hebben bijgewoond, willen zij in de gelederen der werkers worden opgenomen. De eerste dezer avonden voor de groep Winterswijk werd maandagavond gehouden, welke zich in een druk bezoek mocht verheugen. De vormingsleider Ds.Reeser zette in een begrijpelijk betoog uiteen, hetgeen wil zeggen een goed Nationaal-Socialist te zijn. Zijn woorden werden aandachtig aangehoord en velen hebben dezen avond weer iets opgestoken wat hen ten goede kan komen.
MAANDAG 4 MEI 1942 Het getuigt wel van een onverwoestbaar geloof in het ideaal om, zooals zaterdagmiddag de leden der N.S.B., striemende regen en snerpende wind trotseerend, toch te getuigen van dat ideaal. Het was de dag, waaop overal in den lande gedemonstreerd werd voor het verlangen aan den arbeid, het fundament van elke samenleving, de hem toekomende plaats toe te kennen. In onze plaats was men daarvoor op de markt samengekomen. Een katheder was opgesteld, terwijl luidsprekers het gesprokene verder droegen. Nadat het vaandel was voorgebracht, sprak de kringleider, de heer Joh.te Winkel een kort inleidend woord.
Kameraden en Volksgenoten, Namens de Nat.Soc.Beweging in Nederland van Kring 46, heet ik U allen hartelijk welkom. Ook kameraad burgemeester Bos en kameraad Schaffeld Ortgruppenführer der N.S.D.A.P. heet ik welkom. In bijzonderheid heet ik welkom kameraad Kelderman Districtspropagandist en spreker op deze bijeenkomst. Deze openluchtbijeenkomst die in het teeken van den arbeid staat was, bedoeld voor de viering van den 1sten meidag, en hebben dergelijke bijeenkomsten dan ook gisteren in geheel ons land plaats gevonden. Doordat in Duitschland wegens den oorlogstoestand de 1 meidagviering op dezen zaterdag zou plaats hebben, zoo meenden ook wij Kring 46 dit op zaterdag te moeten doen, met het oog op vele kameraden in dezen Kring, die hun werk in Duitschland hebben om zodoende iedereen zooveel mogelijk in de gelegenheid te stellen deze bijeenkomst te kunnen bijwonen. Ik geef thans het woord aan den spreker kamreaad Kelderman.
De heer Kelderman van Doetinchem sprak over den nieuwen tijd, die komende is, de tijd. dat de producten van den arbeid zullen ten goede komen aan den arbeid. De strijd daarvoor is reeds duizenden jaren gestreden. De eeuwen door is er steeds een kleine groep menschen geweest, die misbruik maakte van den arbeid, van velen, die de massa uitbuitte. Deze probeerde welk telkens er onder uit te komen, maar nimmer werden die pogingen de kop ingedrukt. Een dezer laatste uitingen was de Fransche revolutie. De techniek, die in 1839 haar intrede deed, had voor de samenleving zegenend kunnen zijn. Zij is echter misbruikt om kapitaal te vormen en de arbeid te drukken. Ten hemel schreiende toestanden ontstonden. Spr. gaf daarvan verschillende voorbeelden. De klasse van verdrukte arbeiders ontstond. menschen als Domelo Nieuwenhuis en Troelstra stonden op om den arbeiders den weg naar bevrijding te wijzen. Eevenwel kleefde aan dat socialisme een groote fout; het was socialisme van haat en niet van kameraadschap, van opoffering. Ten einde te kunnen toepassen, het “verdeel en heersch” moest er verdeeldheid gezaaid worden. dat neemt niet weg zeide spr. dat we toch groote waardering moeten hebben voor het baanbrekend werk , dat deze mannen verricht hebben.
Na den wereldoorlog van 1914-1918 werd de toestand nog erger. Het groot kapitaal onder aanvoering van het jodendom kwam op en trachtte de heerschappij te bemachtigen. In een land waar armoede heerschte, zooals in Duitschland had het succes. nergens heeft het jodendom zooveel verdiend als daar. De Nat.Soc.zijn niet tegen het kapitaal. Integendeel, het kapitaal is noodzakelijk, maar de vruchten daarvan moeten het algemeen ten goede komen. Enkelen hadden ’t goed, de groote massa werd geschopt en getrapt. Dat was in die z.g. goeie tijd, voor er sprake was van Nationaal-Socialisme. Dat was de tijd, dat de waarden van een volk niet aangewend werden ten bate van het algemeen, maar van den enkeling.
Zoo was de toestand niet alleen in de industrie maar in alle takken van het bedrijfsleven. Het jodendom heeft in dit alles een groote rol gespeeld; zonder veel te werken oefende het overal de macht uit. In Europa is deze macht zoo goed als gebroken; alleen in Engeland heeft het zijn laatste bolwerk. In Duitschland is ’t eerst de man opgestaan, die aan den arbeid de plaats heeft teruggegeven, die hem toekwam. Hij heeft het Nat.-Soc. opgebouwd. Ook in Nederland breekt ’t zich baan.
Krachtig wekte spr. de arbeiders op hun harten open te stellen voor het nat.-soc, opdat de vruchten van den arbeid hun ten goede komen. Scherp laakte hij nog de houding der vroegere regeering, die het land verliet toen leiding zoo noodig.was.
Met diepen eerbied gewaagde hij ten slotte nog van de daad van die Nat.-soc die om terwille van het bestaan van hun volk, alles, zelfs hun leven, daarvoor over hebben. Hij eindigde met een krachtige oproep mede aan den nieuwen tijd te bouwen.
Nadat de heer te Winkel spr. dank had gebracht voor zijn bezielend woord, werd gezamelijk het 6e couplet van het Wilhelmus gezongen, waarna een driewerf: “Met Mussert voor Volk en Vaderland” weerklonk.
Ook de Jeugdstorm is niet achtergebleven in de herdenking van den dag van den Arbeid. Was ’t oorspronkelijk de bedoeling dit te doen met onderlinge behendigheidswedstrijden bij Jaspers, de weersgesteldheid noodzaakte een onderdak te zoeken, dat gevonden werd in het gemeenschappelijk gymnastieklokaal. Voor den aanvang sprak de Streekleider Joh.Post een kort woord ter herdenking van den bijzondere dag. Hij bracht in herinnering, dat de geschiedenis ons leert, dat Nederland in vroegere tijden zulk, een machtig land was, omdat het het woord arbeid in zijn wapen schreef. Wat Duitschland van nu verheft boven andere volken, dat is wederom de arbeid. Door de arbeid houdt een volk in eere, wat het van zijn voorgeslacht als erfenis kreeg. Arbeid aan de gemeenschap, opdat het vaderland zich opheft uit de moeilijkheden. Geen klachten of mooie woorden, maar hier zijn noodig sterke handen, sterke hoofden. De arbeid voor de gemeenschap geeft arbeidsvreugde. Adolf Hitler heeft eenmaal gezegd: Ik ken maar één adel, de adel van den arbeid. De arbeid heeft dat land die onweerstaanbare macht gegeven, waartegen nu de geheele wereld opziet.
Ook in Nederland is veel te doen. Velen zijn er die dezen arbeid schuwen. Wij jeugdstormers verkiezen een leven vol strijd en zijn tot alles bereid. Wij hebben het vaderland weer ontdekt, waarvoor we willen leven en strijden. Dat vaderland is gehavend en beproefd. Geen nood, wij vinden er een taak. De taak kan niet zoo groot zijn of onze schouders kunnen haar dragen. Wij prijzen ons gelukkig, dat er een werk te verrichten valt, waaraan wij ons met hart en ziel kunnen geven; het is de verheffing van het vaderland uit zorgen en nood en uit de verdeeldheid. Als er sterke mannen noodig zijn, zullen wij ons voorbereiden om sterke mannen te worden; mannen van Mussert, mannen van den Arbeid.
Wij zullen ons lichaam harden om het vaderland weer kracht te geven. Grootsch en zwaar en lang in jaren is de arbeid, die ons wacht. Maar wij bouwen, kameraden aan ’t geluk van ’t nageslacht. Daarna werden verschillende behendigheidswedstrijden gehouden, terwijl na afloop in groepen door het dorp werd getrokken.
Deutsches Haus.
19-05-1942, Tubantia
In het pand Wooldstraat 28 is een „Deutsches Haus” ondergebracht, dat o.a. aparte lokalen heeft voor de Ortsgruppe Winterswijk N.S.D.A.P., D.A.F, N.S.V. en N.S.F. Het eenvoudige, doch smaakvol ingerichte gebouw werd officieel geopend door den Gau-Hauptstellenleiter Rodig.
Duitsche kinderen ook in Winterswijk
Duitsche kinderen ook in Winterswijk en omliggende plaatsen
VRIJDAG 22 MEI 1942, Winterswijkse Courant
Het vorig jaar zijn eenige honderden Hollandsche jongens en meisjes in de gelegenheid geweest een zestal weken in de prachtige Ost-mark te verblijven hetgeen niet alleen de gezondheidstoestand van de Hollandsche jeugd ie te goede gekomen – hooge berglucht brengt gezondheid – maar ook bevordelijk is geweest voor versterking der onderlinge kameraadschap. Virendschapsbanden zijn gesloten, de na ien gevoerde geregelde correspondentie getuigde er van. Als tegenprestatie voor de in Duitschland genoten gastvrijheid zijn dezer dagen een groot aantal Duitsche kinderen voor een zes-weeksch verblijf in Nederland aangekomen. Daarvan zijn er o.a. in Winterswijk 12, in Aalten 3 en in Lichtenvoorde 4 bij verschillende ingezetenen ondergebracht. Zij staan geregeld onder toezicht van een leidster, die op gezette tijden de pleegouders bezoekt en zich op de hoogte stelt van de kinderen.
In verboden tijd op straat
VRIJDAG 12 JUNI 1942,Winterswijkse Courant (Nieuwe Winterswijkse Courant mocht in deze periode niet verschijnen)
IN VERBODEN TIJD OP STRAAT
J.D.,fabrieksarbeider te Winterswijk was op 26 Mei om middernacht 12.40 uur zonder vergunning in de Misterstraat aldaar geweest. Verdachte zeide, dat hij van den stationschef een briefje had gehad, dat de trein te laat was aangekomen en hij niet voor 12 uur in huis had kunnen zijn. De kantonrechter deelde mede, dat een dergelijk bewijs niet geldig was, maar wilde hij er rekening mee houden. Volgens verbalisant had verdachte wel op tijd thuis kunnen zijn. De eisch was f 1,- of 1 dag. Veroordeling: f 0.50 of 1 dag.
Openbare vergadering N.S.D.A.P.
VRIJDAG 17 JUNI 1942, Winterswijkse Courant
OPENBARE VERGADERING DER ORTSGRUPPE WINTERSWIJK DER N.S.D.A.P.
Gisterenavond werd in “DE HARMONIE” een vergadering gehouden v.d. N.S.D.A.P., Ortsgruppe Winterswijk, waarin als spreker optrad: Regierungsrat Amelung. Nadat de Ortsgruppenleiter Schaffeld de vergadering geopend had, kreeg de spreker onmiddelijk het woord. Spreker begon met een historisch overzicht te geven en wees op de Fransche Revolutie van 1789. Het motto was toen: VRIJHEID,GELIJKHEID,BROEDERSCHAP. Het kwam er echter allerminst. De ellebogenpolitiek werd alleen grooter en de eenigen die er voordeel van hadden waren de Joden. Fel werd het individualisme gehekeld.
Men spreekt over individueele vrijheid. Wat heeft men aan individueele vrijheid? Neen, de hoogste vrijheid is de vrijheid der Natie. Hierna komt de rest zelf. Adolf Hitler heeft ons geleerd waarom Duitschland al die moeilijke jaren moest meemaken. De Fuhrer heeft ons den weg gewezen hoe we uit nood en ellende tot welzijn kunnen komen. Voorts wees spreker op het nut van een gezond volk. Daarom wordt het gezonde verzorgd en het verkeerde en zwakke, evenals in de natuur, weggebaand. Niet door dit te dooden. Alleen door te voorkomen.
Immers al die zwakken en idioten kostten den staat, dus het volk, hoopen geld, zijn echter niet van nut voor het volk. Diep werd ingegaan op de gemeenschapsidee. Een volk is vrij en sterk wanneer het een is. Is het dat, dan is het groot en sterk. Dat begrepen de Joden en daarom gingen ze weg en boycotten Duitschland vanuit het buitenland. Daarom probeerden ze Duitschland zooveel mogelijk afbreuk te doen. Zoo is het ook in Nederland geweest. Ten slotte wees spreker er op, dat men een zekeren tijd krijgt om zich om te stellen. Wil men dan echter nog niet, dan zijn de gevolgen ook voor de kwaadwilligen. Hierna werd de vergadering op de gebruikelijke wijze door den Ortgruppenleiter gesloten.
Oproep Jonge Mannen
VRIJDAG 17 JULI 1942, Winterswijkse Courant
OPROEP JONGE MANNEN VAN NEDERLAND
Eer en plicht dwingt den man van eer, te strijden om het behoud van zijn leven, om een goede toekomst te verwerven voor hem, zijn gezin en zijn medemenschen. Dit doel kunt gij niet bereiken door langs de straten te slenteren, op uwe ouders en medemenschen te parasiteeren. Zij, die dit doen, ontwrichten het economisch stelsel. Zij zijn geen mannen en voor hen is geen plaats in de nieuwe Europeesche ordening. Zij zijn verloren. Werpt van U alle valsche raadgevers, die zich op huichelachtige wijze, onder valsche maskers aller soort om U heen dwingen, om U dieper in den afgrond te storten. Weest mannen, doet Uw plicht, dan zijt gij waard Nederlanders te zijn. Strijdt mee voor de goede toekomst en meldt U aan bij de WAFFEN-SS of het Nederlandsche Vrijwilligers Legioen.
Inlichtingen en inschrijfformulieren te verkrijgen bij: SCHAFFELD, WINTERSWIJK,JONENSTRAAT 1
Winterswijk 20.000 inwoners
DONDERDAG 30 JULI 1942, Limburgs Dagblad
WINTERSWIJK 20.000 INWONERS
Het echtpaar G.J.Bongen-A.Bongen-Welsing, wonende Groenloscheweg 24, aldaar werd verblijd met de geboorte (26-07-1942) van een zoon, die de 20.000ste inwoner van de gemeente Winterswijk is. Burgemeester mr.dr.W.P.C.Bos heeft den heer Bongen gecomplimenteerd met deze heugelijke gebeurtenis, waarbij den vader een spaarbankboekje overhandigd werd. Inmiddels gaven reeds vele ingezetenen blijken van medeleven, door het zenden van bloemen en geschenken. Winterswijk is naar het zielenaantal de 38ste gemeente in Nederland en de achtste in de provincie Gelderland.
Ongewone drukte op straat
Een ongewone drukte op straat
ZATERDAG 22 AUGUSTUS 1942, Winterswijkse Courant,
Door de aanwezigheid van vele geuniformeerde W.A.-mannen en leidende functionarissen in de N.S.B. boden onze straten zaterdagavond een niet allerdaagsch beeld. Door het hoofdkwartier te Utrecht was voor het geheele land het bevel uitgevaardigd dat j.l. zaterdagavond alle beschikbare N.S.B. leden een functie bekleeden, op de openbare straat moesten colporteeren met het dagblad der beweging ‘Volk en Vaderland”, waarin zaterdag een bijzonder artikel voorkwam van de hand van den Leider, Ir. Mussert, getiteld: “De Nederlandsche Staat in nieuw Europa”. De bedoeling was natuurlijk, dat op deze wijze de geheele Nederlandsche bevolking kennis kon krijgen van den inhoud van dit artikel. In Winterswijk hebben alle functionarissen aan den oproep gevolg gegeven, bovendien nog een groot aantal gewone leden. Zoo merkten we onder de colporteurs ook op onzen burgemeester, Dr. W.P.C.Bos in zijn kwaliteit van onder-Kringleider en Ds.E.Reeser als Kring-Vormingsleider. Een 700-tal kranten is onder de bevolking geplaatst. Tegelijkertijd verspreidden het kader van de Jeugdstorm en de leden het Stormersblad.
Vormingsbijeenkomst Ambtenaren
MAANDAG 28 SEPTEMBER 1942, Winterswijkse Courant Vormingsbijeenkomst Ten gemeentehuize werd vrijdagmiddag op initiatief van burgemeester Dr.W.P.C.Bos een vormingssamenkomst voor gemeente-ambtenaren gehouden. Aanwezig waren de ambtenaren van de gemeentesecretarie, van de Dienst voor Sociale zaken, van het kantoor van den gemeenteontvanger en de hoofden van alle diensten der gemeente. Als spreker trad op Ds.E.Reeser, alhier, kringvormingsleider van de N.S.B., die een rede hield over het onderwerp “Plaats en taak van Nederland in het nieuwe Europa”. De burgemeester sprak een openingswoord en bracht na afloop den spreker dank voor zijn rede.
De onderwijzers en het Nationaal Socialisme. Naar wij vernemen zullen ook de onderwijzers in de gelegenheid gesteld worden, nader van de beginselen van het Nat-Socialisme kennis te nemen. Zij zullen daarvoor worden opgeroepen tot bijwoning eener bijeenkomst die vermoedelijk volgende week in Hotel Piek zal worden gehouden. Ook op deze bijeenkomst zal de vormingsleider Ds.E.Reeser het woord voeren.
Vormingsbijeenkomst
VRIJDAG 2 OKTOBER 1942, Winterswijkse Courant Voor het onderwijzend personeel zal de vormingsleider der N.S.B. Ds.E.Reeser a.s. Dinsdag 6 oktober in Hotel Piek een inleiding houden over de doelstelling der N.S.B.
Personeel Centrale keuken
DONDERDAG 15 Oktober 1942, Nationaal Dagblad
CENTRALE KEUKEN in de GEMEENTE WINTERSWIJK
Bij de binnenkort in de Gemeente Winterswijk te openen Centrale Keuken kunnen op arbeidsovereenkomst worden geplaatst:
Sollicitaties (ongezegeld) met uitvoerige toelichtingen omtrent burgerlijken staat, genoten onderwijs, vakopleiding, beroep, werkkring en werkgevers worden uiterlijk 25 October a.s. ingewacht bij den burgemeester van Winterswijk.
De burgemeester van Winterswijk, Dr. BOS
De strijd in stad en dorp
WEEKBLAD VOLK EN VADERLAND WEEKBLAD DER N.S.B. IN NEDERLAND VRIJDAG 16 OKTOBER 1942
DE STRIJD IN STAD EN DORP IN WINTERSWIJK, HET GROOTSTE DORP VAN GELDERLAND
De geschiedenis van de N.S.B. te Winterswijk is feitelijk begonnen met de toetreding van J.te W, eigenaar van een bloeienden handel in kruidenierswaren en man van strenge christelijke beginselen. Hij was lid van de Christelijk Sociale partij. Te W volgde met levendige belangstelling alles wat de kranten schreven over het optreden van Hitler en het was ook tot hem doorgedrongen dat er een Nederlandsch nationaal-socialisme was ontstaan, onder leiding van een zekeren Mussert. Een onbestemde vrees, dat er iets waar zou kunnen zijn van de bewering dat het bationaal-socialisme het christendom zou bedreigen, weerhield hem er echter van tot de N.S.B. Toe te treden. Zijn gemoedsbezwaren van dezen aard verdwenen evenwel, toen hij in aanraking kwam met Ds. Van der Voort van Zijp, dien hij als hervormd predikant hoog achtte. Op 6 Februari 1933 liet Te W. Zich inschrijven onder stamboeknummer 2355
Zoo kwam deze Winterswijksche kameraad tot de beweging. Er zijn weliswaar menschen, die over zulke dingen meesmuilen en vragen of dat nu een gemotiveerde daad moet heeten. De feiten geven echter het eenige geldige oordeel en als wij dan zien hoe deze man onafgebroken verder gewerkt en doorgestreden heeft, in onwankelbare trouw aan den Leider, het niet achtend dat zijn bloeiende zaak in den loop der jaren veel schade moest lijden tengevolge van de actie van tegenstanders, dan blijkt daaruit hoe vele volksgenooten tot waarachtige en volledige nationaal-socialisten kunnen groeien hoe beperkt de reden ook mag schijnen, waardoor zij eens tot de beweging werden gebracht.
DE EERSTE BELANGSTELLING Het was overigens nog iets vrij gemoedelijks, in die eerste dagen, N.S.B.-er te zijn. Weliswaar leverde de eerste vergadering te Winterswijk in den zomer van 1933, met Ds.van der Voort van Zijp als spreker, een flink veldslagje met communisten op, maar van het gesloten anti-front van later was nog geen sprake. En als de Winterswijksche jeugd Te W en zijn twee eerste mede-strijders, den slager P. en F. op het Weurden, in koor bezong: “Houzee-houzee’Houzee-houzee! Te W, P en F!” dan was dat lang niet kwaadaardig bedoeld en in ieder geval als uiting van volkshumor te waarderen. Het liep geweldig. Er waren al spoedig 100 leden, terwijl er nog niet eens een groepsleider was benoemd. En waar te W. en andere propagandisten op bezoek kwamen, bij fabrikanten, dokters en andere vooraanstaanden, werden zij met grootste welwillendheid ontvangen en tastten de handen in de beurs. Toen de Leider in 1934 in het Feestgebouw een rede hield, sprak hij voor een gehoor van ruim 1400 Winterswijkers. Erg veel is er van die eerste liefde van fabrikanten en notabelen niet overgebleven. De meeste van deze heeren zagen in de N.S.B.een reactie tegen de communisten en de vakvereenigingen en hoopten door de N.S.B. hun oude-liberale heerscherspositie tegenover de arbeiders te kunnen herstellen.
Zij groeiden niet tot nationaal-socialisten. Toen zij zagen dat het nationaal-socialisme in de eerste plaats socialisme was en dat zij er nog onaangenaamheden door konden krijgen bovendien gingen zij loopen. Jammer? Gelukkig!
DE DR.VLIMMEN VAN WINTERSWIJK Toen de eerste honderd leden in Winterswijk bij elkaar waren, werd Dr.Bos, veearts en als zoodanig reeds een bekende figuur in Winterswijk, “Het grootste dorp van Gelderland”,groepleider. Dr. Bos, genoot, zooals iedere goede veearts, het volle vertrouwen van de boeren, die ongeveer eenderde van de bevolking van Winterswijk uitmaken. Hij was voor hen niet alleen de man die hun koeien en paarden, – hun kostbaarst bezit – genas, doch ook hun requestschrijver, rechtskundig adviseur en raadsman bij alle voorkomende kwesties. Ieder die Mr.Roothaerts boek “Dr. Vlimmen” gelezen heeft, kan zich voorstellen, welke positie Dr.Bos bij de Winterswijksche boeren innam. Toen hij zich in 1931 als vrijzinnig-democraat voor den Gemeenteraad candidaat had gesteld, werd hij met een groot aantal voorkeurstemmen gekozen. Natuurlijk niet wegens het program van den Vrijzinnig Democratischen Bond, doch wegens de gezonde opvatting dat men die menschen als regeerders moet kiezen in wie men persoonlijk vertrouwen stelt. Kort na zijn verkiezing trad dr.Bos toe tot Landbouw en Maatschappij. Overtuigd dat in het democratisch stelsel voor het recht van den boer geen plaats was, trad hij in 1935 toe tot de N.S.B. En stelde zijn mandaat als raadslid ter beschikking. Hierop volgde een spontane beweging onder de bevolking met als resultaat, dat er 2000 hanteekeningen van kiezers verzameld werden, die Dr. Bos verzochten in den gemeenteraad te blijven. Onder deze omstandigheden werd de Staten-verkiezing van 1935 een geweldig succes; bij 1 stembureau 86% der stemmen op de N.S.B. Uitgebracht!
GOEDE PERSPECTIEVEN Toen kam.Bos in Maart van dit jaar als burgemeester van Winterswijk werd geinstalleerd, kon de groote zaal van het Kronenhuis de velen die hem kwamen gelukwensen – voor een groot deel niet – N.S.B.-ers – ternauwernood bevatten. En de wekelijksche spreekuren op het gemeentehuis worden altijd zeer druk bezocht. Ofschoon hij zijn veearts-praktijk eraan gegeven heeft, is Dr.Bos nog steeds de veearts-advocaat-dominee voor de boeren, die het heelemaal niet gek vinden, om naast een zaak van meer politieken aard op ’s burgemeesters spreekuur ook de koliek van het peerd ter sprake te brengen.
DE ONBEKENDE KAMERAAD Doch boven allen officieelen invloed uit gaat ook hier in Winterswijk het gestage, vaak stille werk van “den onbekenden kameraad”, van den flinke kern van trouwe werkers in deze stevige plaatselijke afdeeling. Door alle voor- en tegenspoeden heen zijn zij op hun post gebleven, in vergaderingen en op propagandatochten en…..iedere week als colporteurs met Vova! Een paar honderd Vova’s worden er iedere week gesleten en van het bijzondere Vova-nummer van eenige weken geleden, met de groote rede van den Leider als hoofdartikel verkochten deze ijverige colporteurs niet minder dan 600 exemplaren.
Dan is er nog een sterke afdeeling N.S.V.O. en een flinke Jeugdstorm. Ook de nevenorganisaties zijn zeer actief. En om het licht te laten vallen op de succesvolle propaganda voor den N.V.D., zij vermeld, dat er onlangs in 1 vergadering 52 leden toetraden, grootendeels niet-leden der N.S.B.. Een bijzondere plaats neemt de Bereden W.A. In, die hier een flinke ploeg heeft. Dat staat in verband met de jarenlange actieve bemoeienis van Dr.Bos, die een groot paardenliefhebber is, met de landelijke rijsport. Onder zijn leiding is de belangstelling voor deze sport te Winterswijk weer sterk verlevendigd. Er is een bloeiende landelijke rijvereniging, waarin de kunstmatige scheiding die de politiek tusschen de menschen trok, is weggevallen. En uit deze rijvereeniging is de Bereden W.A. voortgekomen, waartoe ook een aantal niet-leden der beweging toetrad, die langs dezen weg natuurlijk tot het nationaal-socialisme komen. Zoo leiden vele wegen naar hetzelfde doel.
M.v.N.
Een schaaravond van den Jeugdstorm
MAANDAG 2 NOVEMBER 1942 Met de bedoeling ouders een inzicht te geven in de wijze, waarop de jeugd in de Jeugdstorm wordt opgevoed en opgeleid, opdat meerderen daarin aanleiding zullen vinden hun kinderen aan de Jeugdstorm toe te vertrouwen met een propagandistische opzet aldus, werd zaterdag in het Feestgebouw een schaaravond gegeven, waarvoor nog al een goede belangstelling bestond. De bijeenkomst stond onder leiding van den w.n.Streekleider, den heer Beskers van Aalten, wegens ziekte van hopman Post. Na de opmarsch en zang van het Stormerslied, hield de heer Beskers een korte toespraak. In ’t bijzonder verwelkomde hij de verschillende functionarissen in de N.S.B., waaronder o.m. den burgemeester dr. W.P.C.Bos en hoopte, dat na afloop verschillende ouders alsnog hun kinderen aan de Jeugdstorm zullen toevertrouwen. Daarna volgde van Stormsters, Meeuwkes en Stormers rythmische- en ordeoefeningen, volksdansen, de opvoering van één-actertjes, het sprookje van Sneeuwwitje, en voorstellingen van het kampleven. Een der laatste voorstellingen was de rondgang door het Dorp, zooals de Jeugdstorm zich voorstelt, die een dezer dagen te zullen houden en waarbij een ieder wordt uitgenodigd, overbodig of niet meer gebruikt wordend speelgoed ter beschikking van den jeugdstorm te stellen, die het dan zoo goed mogelijk zal herstellen en daarna via den Ned.Volksdienst distribueeren onder de minst gesitueerden. Een loffelijke daad voorwaar.
Een treffende Plechtigheid
WOENSDAG 18 NOVEMBER 1942, Winterswijkse Courant
Ter eering van de nagedachtenis van de aan het Oostfront gevallen Winterswijksche W.A.-mannen, J.A.Leemkuil en M.Mulder, resp.gesneuveld, 1 februari en 3 april 1942, vond dinsdagavond in het oefenlokaal der W.A., Hotel Piek in ’t bijzijn van de familieleden der gevallenen en de leden van het Vendel Winterswijk der W.A. een treffende plechtigheid plaats. Daar werden n.l. de portretten der gesneuvelden, die in het oefenlokaal een vaste plaats zullen krijgen, op aangrijpende wijze onthuld. Tot zijn spijt was de onderkringleider der N.S.B., Dr.W.P.C.Bos verhinderd de plechtigheid bij te wonen. Nadat het vendel zijn plaats had ingenomen, de familieleden waren binnengeleid en de binnengedragende vlaggen, n.l. W,A.-, P.O.-, en oranje, blanje bleu-vlag den groet was gebracht, werd met pianobegeleiding van den vormingsleider der N.S.B., Ds. E.Reeser, gezamelijk 3 coupletten van het strijdlied “Naar Oostland willen wij rijden”, gezongen. Vervolgens hield Ds.Reeser een korte toespraak. Na uiteengezet te hebben, dat allen waren samengekomen voor een ernstige plechtigheid, die aldus spr.tevens een plechtigheid is, waarop we trotsch kunnen zijn, omdat we helden gaan eeren, besprak hij achtereenvolgens de vragen; Wat heeft de beide jonge mannen gedreven en wat hebben zij willen doen? Ze zijn gegaan, omdat ze een ideaal hadden, een ideaal voor leider, Volk en vaderland en dat ideaal heeft hen gedreven iets te doen voor Nederland. Zij wilden niet afwachten, een passieve houding aannemen, maar met de daad hun ideaal in vervulling brengen. Zij hebben willen vechten ter vernietiging van het bolsjewisme, de vijand van alle cultuur; het bolsjewisme, dat reeds zulk een ontzettende macht was geworden. En dan hebben zij ook begrepen, dat een gave alleen geschonken wordt aan diegene, die de gave verdient. Met de offering van hun bloed hebben zij er toe bijgedragen, dat Nederland straks een vrije en zelfstandige plaats in het nieuwe Europa kan vragen. Als onze helden, aldus spr., zullen wij hen eeren, omdat zij mede groote dingen hebben tot stand gebracht. Zij zijn ons een lichten voorbeeld, want hun geest keert in ons midden terug en vuren ons aan verbeten te blijven strijden, met al de middelen, waarover we beschikken voor een gelukkiger Nederland in het nieuwe Europa. Moge telkenmale als gij tijdens de oefeningen een blik werpt op deze portretten in de prikkel sterker worden als revolutionair te blijven strijden voor leider, Volk en vaderland!
Zich tot de familie wendende, zeide spr.,dat deze trotsch kan zijn op het bezit van dergelijke jonge helden. Straks zal Nederland de vruchten plukken, van wat deze mannen der W.A. hebben gedaan. Daarna werd door den S.S.-man B.Blekkink uit Corle, die tijdelijk van het Oostfront is teruggekeerd het doek van de portretten weggenomen en werd onder diepe ontroering gespeeld: “Ik had een wapenbroeder”. Na het gehouden appél werd de plechtigheid besloten met het zingen van het 6e couplet van het Wilhelmus.
Ds.E.Reeser Aangewezen
MAANDAG 21 DECEMBER 1942, Winterswijkse Courant
De procureur-generaal, fgd.gew.Directeur van politie te Arnhem, heeft, gelet op art.26 van de Verordening van den Rijkscommissaris voor het bezette Nederlandsch gebied No.138, Ds.E.Reeser te Winterswijk, aangewezen om als zijn vertegenwoordiger op te treden in het Arrondissement Zutphen-Winterswijk
Ernstig ongeluk
VRIJDAG 25 DECEMBER 1942 Lichtenvoorde
Toen Zaterdagmorgen het 12-jarig zoontje van den heer N. uit Harreveld zich naar huis wilde begeven, werd hij op den Varsseveldschen weg achterop gereden door de tram, waarmede h{j zich een eind liet voorttrekken. Door ‘onbekende oorzaak kwam de Jongen te vallen en kwam onder de tram terecht. Eén der onderbeenen werd hem totaal afgereden, terwijl het andere ernstig werd verwond. Enkele voorbijgangers, waaronder o.m. dr. Bos, burgemeester van Winterswijk, verleenden eerste hulp en droegen hem naar de woning van den heer H. Hij werd naar het ziekenhuis te L. vervoerd, waar operatief werd ingegrepen. De toestand van den knaap is ernstig.
Gisteren heeft de Ortsgruppe der Nationaisozialistische Deutsche Arbeiterpartei te Winterswijk in het Kronenhuis ook hier haren leden en zeer velen gasten een eenvoudigen maaltijd aangeboden in het kader van ’t welbekende Winterhulpwerk. De groep omvat de Duitschers van Winterswijk, Groenlo, Lichtenvoorde en Aalten, en wie maar even kon, was in het restaurant aanwezig. Daarnaast waren er tal van Nederlandsche genoodigden, vooral uit de kringen der N. S. B. De zaal was sober, maar smaakvol versierd en vormde een passende omlijsting voor dit gebeuren, dat niet bestaat uit het consumeeren van een feestdiner, maar juist staat in het teeken van onderlinge saamhoorigheid en offervaardigheid. De stemming was uitstekend, waaraan mede ook de vroolijke muziek van het ensemble Bekkennute debet was. De voorzitter van de Ortsgruppe, de heer Schaffeld, heeft, alvorens men zich aan den disch zette, een korte begroetingsrede uitgesproken, daarin ook speciaal de Nederlandsche kameraden verwelkomend. Onder de eeregasten bevond zich Kreishauptmann Behner van het Duitsche Arbeidsfront te Bocholt.
Van het Hoofd der Gemeente, burgemeester J. Kneppelhout, was bericht van verhindering ingekomen, waarin den deelnemers tevens een aangename maaltijd werd toegewenscht. De heer Joh. te Winkel, kringleider van de N. S. B., was eveneens wegens familie-omstandigheden verhinderd. Het gerecht bestond uit stevige, smakelijke erwtensoep, die door dames van de Duitsche kolonie snel werd geserveerd. Nadat het tikken der lepels was verstomd, gingen de collectanten rond. Namens den kringleider heeft de propagandaleider, de heer J. Pecht den Duitschen kameraden dank gebracht voor de uitnoodiging. Spr. hoopte, dat dit Eintopfessen de goede verstandhouding nog meer zal hebben versterkt tusschen de Duitsche en de Nederlandsche nationaal-socialisten. De heer Schaffeld heeft ten slotte namens de Ortsgruppe allen dank gezegd, die aan het organiseeren van deze bijeenkomst hadden medegewerkt, aan propaganda-leider Pecht en aan het muziekgezelschap. Een donderend, driewerf „Heil” op den Fiihrer besloot deze toespraak, waarop het Deutschlandlied, gevolgd door het Horst Wessellied weerklonk. Daarna bleven gastheeren en gasten nog geruimen tijd gezellig bijeen. Volledigheidshalve zij nog vermeld, dat in verband met de accommodatie de kinderen van de leden der N. S. D. A. P. hun maaltijd hebben gebruikt in hotel „De Klomp”.
Veroordelingen
MAANDAG 14 APRIL 1941, Winterswijkse Courant (Nieuwe Winterswijkse Courant mocht in deze periode niet verschijnen) RECHTBANK:
WONING NIET GOED VERDUISTERD G.te P.,Boekhouder te Winterswijk, had zijn woning niet geheel verduisterd. Daar het overige deel v.d.woning goed verduisterd was, was de eisch f 5,- of 5 dagen. De veroordeling was f 4,- of 4 dagen
GEEN IDENTITEITSKAART B.W.,Landbouwer te Meddo bij Winterswijk heeft zijn identiteitskaart niet bij zicH gehad. Verdachte zeide, dat hem deze in de modder was gevallen en haar daarom thuis had gelaten. De eisch was f 5,- of 5 dagen. Veroordeling was f 3,- of 3 dagen.
NIET RECHTS GEFIETST B.V.,Landbouwer te Meddo bij Winterswijk heeft niet voldoende rechts gefietst. Verdachte reed met drie fietsers, waarvan hij het meeste links. Als verdediging voerde verdachte aan, dat men in donker met drie man meer kon zien als een alleen. De eisch was f 5,- of 5 dagen. Veroordeling f 3,- of 3 dagen.
VUUR GESTOOKT ZONDER VERGUNNING J.H.,Koperslager te Winterswijk heeft in de openlucht een vuur gestookt, hetgeen zonder vergunning verboden is. De eisch was f 1,- of 1 dag. Veroordeling f 1,- of 1 dag.
NIET GOED VERDUISTERD J.H.te Winterswijk had zijn woning niet afdoende verduisterd. De eisch was f 5,- of 5 dagen. Veroordeling f 4,- of 4 dagen
NIET GOED VERDUISTERD H.A.,Behanger te Winterswijk had niet goed verduisterd. De eisch was f 20,- of 20 dagen. Veroordeling f 8,- of 8 dagen
ZONDER LICHT GEFIETST D.R.te Winterswijk heeft zonder licht gefietst. De eisch was voor de voorlamp f 2,- of 2 dagen en voor het achterlicht f 1,- of 1 dag. Veroordeling was respectievelijk f 2,- of 2 dagen en f 0,50 of 1 dag.
Bloemen voor graven Gesneuvelden
Bloemen voor de graven der gesneuvelden. VRIJDAG 9 MEI 1941, Graafschapbode
Naar wij vernemen zullen op 16 mei a.s. door het Comite tot Nagedachtenis der gesneuvelde Winterswijkers namens de burgerij bloemen gelegd worden op de graven van de gesneuvelden te Rotterdam, Dordrecht, Grebbeberg en Winterswijk.
Op de begraafplaats te Winterswijk zal dit vermoedelijk ’s middags om 4 uur plaats vinden.
De gesneuvelden Brugman en Wassink liggen begraven te Rotterdam (Krooswijk) De gesneuvelde J.A.Peters ligt begraven te Dordrecht. Op de Grebbeberg liggen begraven de gesneuvelden: Th.G.Bloemers, H.Bruntink, J.Th.A.Flint, B.W.Geurkink, F.A.te Lintum, O.G.Neuschafer, G.J.Romer, J.H.Stemerdink. Op de R.K.Begraafplaats alhier ligt begraven de gesneuvelde W.J.Rauwers. Op de Alg.Begraafplaats alhier liggen begraven de gesneuvelden:H.G.Nijland,J.W.te Sligte, J.H.Vriezen, G.W.Wiggers.
Ontslag burgemeester Kneppelhout.
24 MEI 1941, Tubantia
Naar wij vernemen is den heer J.Kneppelhout ontslag verleend als burgemeester van Winterswijk. De heer Kneppelhout werd met ingang van 1 Aug. 1938 tot burgemeester van Winterswijk benoemd als opvolger van den heer J. A. R. Bosma. Voordien was hij 5 jaar burgemeester van Hendrik Ido Ambacht.
N.S.D.A.P. en N.S.B. Openluchtvergadering
VRIJDAG 27 JUNI 1941, Utrechts Nieuwsblad DE N.S.D.A.P. EN DE N.S.B. Houden op ZATERDAG 28 en ZONDAG 29 JUNI. OPENLUCHTVERGADERINGEN in 30 plaatsen.
Datum:29.6 Uur:19.30 Plaats: Winterswijk. Plein:Markt. Georganiseerd door: NSB. Op elk dezer vergaderingen spreekt een redenaar van de N.S.D.A.P. en van de N.S.B. over de strijd van het Nationaal Socialisme tegen het BOLSJEWISME. Toegang vrij.
Nat.Soc.betooging op de Markt
Nationaal-Socialistische betooging op de Markt
MAANDAG 30 JUNI 1941, Winterswijkse Courant
“Verzamelen tegen het Bolsjewisme” het parool – Toespraken van Ds.Reeser en Dr.Reibele.
Alom in den lande zijn, als vervolg op de groote Amsterdamsche bijeenkomst waar de Rijkscommissaris, Dr.Seyss Inquart sprak, betoogingen gehouden tegen het bolsjewisme en voor den opbouw van een nationaal-socialistish Europa. Zondagavond vond een dergelijke betooging op de markt alhier plaats. Een groot spreekgestoelte, geflankeerd door vaandels en fleurig groen, stond op de Markt opgesteld. En uit vele deelen van den Achterhoek waren de nationaal-socialisten toegestroomd. Vooraf werd op de tonen der muziek een rondgang door het dorp gemaakt.
De opening De openlucht-bijeenkomst werd geopend door den leider van kring 46 Winterswijk, den heer H.te Winkel, die mededeelde, dat N.S.D.A.P. en N.S.B. het noodig hebben geoordeeld in deze dagen een ernstig woord van vermaan tot de bevolking van Winterswijk te richten, opdat zij tot inkeer komen en zich bewust worden, dat ook zij voor een ernstige beslissing wordt geplaatst. Hij hoopte, dat de toehoorders het gesprokene ernstig zouden overdenken. Na nog een hartelijk woord van welkom tot de Duitsche kameraden en de beide sprekers te hebben gericht was het woord aan Ds.Reeser.
Rede Ds.E.Reeser Deze begon met te zeggen, dat de betooging een drieledig doel had, n.l.: 1e. te manifesteeren voor de hechte verbondenheid der Duitsche en Nederlandsche Nat. Socialisten, als dragers van een nieuwe wereldbeschouwing, als de brengers van een betere tijd. 2e. getuigenis af te leggen van de vreugde en dankbaarheid die de Nat.Soc.bezielt, omdat eindelijk de strijd tegen den aartsvijand, het bolsjewisme, is ontketend. Dankbaar zijn de nat.soc. dat zij eindelijk schouder aan schouder met het woord en de daad mede mogen strijden voor vrede en vrijheid in Europa. Er is gaande een strijd tusschen de negatieve revolutie, die van het materialisme, waarbij de belangen van het individu overheerschend zijn en van de positieve revolutie, die wil bereiken, dat het volk zich overgeeft aan hoogere waarden; men zou ze kunnen noemen de revoluties van geestelijke waarden en van den duivel. Momenteel beleven we de eindstrijd van deze. Deze strijd moest komen. het bolsjewisme, broertje en zusje van het liberalisme, is voortgesproten uit het egoïsme. Daartegenover staat het nationaal socialisme, dat van het individu vraagt zich te offeren voor het algemeen belang. Wij zijn hier nu bijeen uiting te geven aan onze dankbaarheid en blijdschap, dat Adolf Hitler het heeft aangedurfd zijn historische roeping te vervullen “de revolutie van den duivel aan te pakken. Bij deze revolutie moet jammer genoeg bloed vloeien; maar immer is het bloed der martelaren het zaad der kerk geweest en ook nu zullen vrede, vrijheid en arbeid in een nieuw Europa daaruit voortspruiten. 3e.bedoelt deze samenkomst te zijn een oproep tot het Nederlandsche volk tot bezinning te komen en te beslissen, zich bewust te worden van den ernst der tijden. Want er bestaan twee mogelijkheden, of Europa wordt een middelpunt zoekende- of een middelpunt vliegende kracht. De eerste is vertegenwoordigd in het nationaal socialisme, de andere in de democratie. Wie de eerste kiest is voor opbouw, de laatste brengt afbraak. De keuze is belangrijk voor de toekomst van het volk. Wij willen immers zoo gaarne een vrij, zelfstandig volk blijven. Daarvoor is noodig dat wij toonen een levenskrachtig volk te zijn. Kunnen wij dat niet, dan heeft Duitschland het recht ons in te lijven, want het kan in het nieuwe Europa geen rotte plek hebben. Wij hebben ons lot derhalve in eigen hand. Als het Nederlandsche volk levenskracht toont, zal het zijn toekomende plaats in het nieuwe Europa verkrijgen, terwijl het anders als volk verloren zal gaan. Engeland staat daarbij de toekomst van Nederland in de weg. Dit land, dat niet uit tactische overwegingen, maar uit principe een monsterverbond sluit met Sovjet-Rusland, is een vijand van Nederland, in dezelfde mate als toen het voor 40 jaar tegen de Boeren in Zuid-Afrika, menschen van Hollandschen stam streed. Het Nederlandsche volk heeft het moeilijk; opgehitst door de Engelsche zenders en vol vrees voor het bolsjewisme, wil het Nationaal Socialisme het volk dienen met zijn idealen. Daarin verbonden met Duitschland, vraagt het te kiezen voor den opgang. We zijn dankbaar, dat Hitler aan de Germanen gezonden is om er een goddelijke taak te vervullen en vragen God hem kracht, moed, volhardingsvermogen en wijs beleid te geven, de taak van leider van het groot Germaansche Rijk te kunnen vervullen.
We zijn ook dankbaar, dat Mussert als strijder voor zijn volk en bouwer aan zijn volk, ons 10 jaar lang den weg heeft gewezen naar het Nationaal Socialisme van Duitschland en ’t fascisme van Italië. De keuze is aan U zelf, aldus eindigde spr., of Nederland ingeschakeld zal worden in het Nieuwe Europa. Versta uw tij! Hou zee!
Rede Dr.Reibele Vervolgens was het woord aan Dr.Reibele. Nadat hij een welkomstwoord tot zijn Nederlandsche en Duitsche volksgenooten had gericht, gaf hij uiting aan zijn vreugde, iets te kunnen vertellen over den strijd van twee wereldmachten. Nog nooit, aldus spr., is ’t zoo duidelijk aan den dag gekomen, dat de tijd voor den opbouw van een nieuw Europa is aangebroken. in dat verband gaf hij uitdrukking aan zijn volmaakt vertrouwen in de overwinning van het Duitsche volk. Dit vertrouwen wordt nog niet door iedereen gedeeld en dan wordt er op gewezen, dat zelfs een Napoleon in Rusland zijn graf heeft gevonden. Dezulken hebben den strijd, die gestreden wordt, evenwel niet goed begrepen. Deze strijd is niet alleen voor het voortbestaan van Duitschland noodzakelijk, ook het voortbestaan van andere landen is daarvan afhankelijk. Gelukkig beginnen verschillende volken van Europa dit te beseffen, kennen hun plicht., en kiezen derhalve partij. Ook uit Nederland zijn reeds mannen opgestaan, om schouder aan schouder met de Duitschers dezen strijd te strijden. Maar ’t nieuwe Europa kan niet opgebouwd worden voor de Duitsche weermacht en deze menschen alleen; daarvoor is de medewerking van meerdere volken noodzakelijk. Finnen, Roemenen en Tjechoslowaken hebben dat reeds ingezien. Ook Nederland zal zijn afwachtende houding moet laten varen. Sprekende over het vorig jaar gesloten non agressiepact, hoopte spr., dat men zal beseffen, hoe zwaar ’t den Führer gevallen moet zijn, daartoe over te gaan; ’t was evenwel noodzakelijk, zou in Europa geen chaos ontstaan. Vervolgens stelde hij zijn gehoor voor de keuze door afzijdigheid mede te werken aan het ontstaan van een toestand als in Rusland bestaat, of met de nat.socialisten mede te werken aan den opbouw van een nieuwere en betere wereldorde. Daarna gaf hij een overzicht van de succesvolle operaties door de Duitschers in de laatste dagen verricht. Spr. voorspelde, dat de tijd niet ver meer zou zijn dat ook van het Kremlin de hakenkruisvlag zou waaien. VOp iederen bondgenoot van Rusland en vijand van den Führer zal worden toegeslagen, terwijl Hitler aan ieder, die wil meewerken aan den opbouw van ’n nieuw Europa, de hand zal reiken.
Sprekende over de toekomst van Nederland, werd opgemerkt, dat voor een met Londen verbonden regeering en voor het hoofd van een volk, dat met Sowjet Rusland gemeene zaak maakt, in dat land geen plaats meer is. Nog is Engeland niet geheel verslagen maar de Führer heeft gezegd, wij komen en dus komen de Duitschers. Vele jonge nederlanders, vechtend dezen strijd op leven en dood, zullen vragen, aldus spr. wat doet gij of wat hebt ge gedaan? Het is dus hoog tijd dat het geheele volk zich schaart aan de zijde der bestrijders van het bolsjewisme. Op ironische wijze werden vervolgens de z.g. hulpverleeningen aan Polen, Noorwegen en Finland besproken, alsmede de ophitsende radiotoespraken via de Engelsche zender. Ten slotte schetste spr. wat er van Nederland zou worden, als Sowjet Rusland zou winnen: geen steen zou op de andere blijven staan en hij spoorde daarom aan de groote lijnen te zien en niet afzijdig te blijven.
Wij nat.soc., aldus spr., hebben het recht, begrijpen en medeleven te verlangen, omdat zoo velen hun leven op het spel zetten. Zich richtende tot de nat.soc. zeide spr.: wild gij er toe meewerken, dat ook Nederland nat.soc. wordt, zorgt er dan voor dat het jodendom, de vrijmetselarij en het bolsjewisme vernietigd worden.
Op verzoek van den heer te Winkel werd vervolgens een driewerf houzee voor Mussert gebracht, waarna het 2e couplet van het oude Wilhelmus werd gezongen. Daarop volgde een Sieg Heil voor Hitler, het Duitsche volkslied en Horst Wessellied, waarmede de samenkomst beëindigd was.
Ds.E.Reeser
WINTERSWIJK, VRIJDAG 4 JULI 1941 Wijzigingen: Doss.436 Cooperatieve Productie en Verbruiksvereeniging “De Dageraad” U.A.te Winterswijk, Jonenstraat 14; bakkerij, handel in schoenen, kruidenierswaren en huishoudelijke artikelen. Uitgetreden best:.A.van Dam te Winterswijk; G.J.Kramer te Winterswijk bekleedt thans de functie van penningmeester, Ingetr.best: L.Lustig te Winterswijk
Kamer van Koophandel en Fabrieken voor Twente te Hengelo
VRIJDAG 18 JULI 1941 Het Ned. Chr.Persbureau deelt, in tegenstelling met allerlei geruchten nogmaals meede, dat de algemeene synode der Nederlandsche Hervormde Kerk in haar buitengewone zitting van 17 October 1940 ds. E.Reeser, wonende te Winterswijk, in alle rechten en bevoegdheden als Nederlandsch Hervormd predikant heeft hersteld.
Rijkswerkkamp ’t Kreijel
Rijkswerkkamp ’t Kreijel
WOENSDAG 6 AUGUSTUS 1941, Winterswijkse Courant
Naar wij vernemen is de Jeugdherberg ’t Kreijel’ alhier verhuurd aan den Rijksdienst voor de Werkverruiming. In het gebouw zijn ongeveer 40 Hagenaars ondergebracht, die onder leiding van de Ned.Heide Mij. kleine werkverschaffingsobjecten in de omgeving van Winterswijk uitvoeren. Deze tewerkgestelden gaan elke drie weken van donderdagsmiddags tot maandagsmorgens naar huis. In het kamp kunnen 60 personen worden gehuisvest. Wellicht ten overvloede vestigen wij er nog even de aandacht op dat het gebouw niet meer verhuurd is aan de Ned.Jeugdherberg Centrale en dus niet meer voor trekkers toegankelijk is.
Opening Duitse School
VRIJDAG 05 SEPTEMBER 1941, Winterswijkse Courant BEKANTMACHUNG
ERÖFFNUNG DER DEUTSCHEN SCHULE AM DIENSTAG DEN 9.SEPTEMBER 1941, morgens um 9 Uhr.
Zur ERÖFFNUNGSFEIER WIRD FREUNDLICH EINGELADEN Der erscheinen aller Reichs-Deutschen Kinder ist pflicht.
DER ORTGRUPPENLEITER
Nieuwe Winterswijksche courant
MAANDAG 29 SEPTEMBER 1941
Ons bereikte de officieele’ kennisgeving. dat de NIEUWE WINTERSWIJKSCHE COURANT vanaf 1 October a.s. VERBODEN is,
in verband met de huidige reorganisatie der pers in Nederland. Voor de vele blijken van medeleven, welke wij telefonisch en op andere wijze ontvingen, zeggen wij hartelijk dank. Voorts danken wij onze abonné’s en adverteerders voor het genoten vertrouwen gedurende ruim VEERTIG JAAR, in welk tijdsbestek ons blad mocht uitgroeien tot een gezond plaatselijk orgaan.
Terugbetaling van abonnementsgeld Zij, die leengeld betaald hebben voor een langere periode dan tot 1 October a.s., kunnen het teveel betaalde terug ontvangen Uitbetaling hiervan vindt plaats uitsluitend op vertoon van kwitantie van 9-12 en 1.30-6 uur (Zaterdags van 9-12.30 uur) aan ons kantoor Burgemeester Bosmastraat.
DE UITGEVER.
Nieuwe Winterswijksche Courant, 29-09-1941
Ons afscheidswoord Wij moeten afscheid nemen van onze lezers en lezeressen. Men zal begrijpen, met welke gevoelens in het hart wij deze laatste woorden in ons blad schrijven. Veertig jaar lang heeft de „Nieuwe Winterswijksche Courant” de publiciteitsbelangen der gemeente gediend. En zij deed het goed. Immers: Zij groeide uit tot de plaatselijke courant met de meeste abonné’s en de meeste advertenties. Deze groei is haar beste getuigschrift!In redactioneel opzicht deed ons blad voor zijn abonné’s, wat het kon. Men neme daarbij niet als maatstaf de courant sinds Augustus 1939; vanaf dit oogenblik toch liep de advertentie-opbrengst met groote sprongen terug, terwijl al spoedig bovendien de papierrantsoeneering kwam.
Deze beide oorlogsfactoren: sterk verminderde opbrengst en papierrantsoeneering, noodzaakten tot een scherpe bezuiniging op de onkosten voor redactie. Doch vóór dezen fatalen tijd gaf ons blad aan Winterswijk, wat het kon: drie maal per week niet alleen het normale nieuws, maar ook aardige artikelen, interviews over Winterswijksche aangelegenheden, illustraties van plaatselijke gebeurtenissen, naast foto’s uit binnen- en buitenland enz.
De vruchten daarvan bleven niet uit: de Nieuwe Winterswijksche Courant was aan alle kanten gezond: niet alleen redactioneel, niet alleen van haar grooten plaatselijken lezerskring en haar waarde als advertentie-orgaan betrof, doch ook financieel. De „Nieuwe Winterswijksche Courant” is nu verboden. Wij zouden hier veel van kunnen zeggen, doch onze lezers zullen begrijpen, dat er omstandigheden zijn, die ons tot groote beperking en reserve nopen in dit afscheidswoord. Het gaat ons als zoo velen in dezen tijd: Wij zitten bij de puinhoopen, van wat in vele jaren van arbeid en zorg was opgebouwd. Het heeft geen zin thans over dit verleden na te denken; de toekomst eischt alle aandacht en kracht op.
Wij nemen, op deze plaats, thans afscheid van onze abonné’s, van onze adverteerders, en van onze medewerkers, in en buiten de zaak. Van onzen heer Sanders, den redacteur-verslaggever in waarheid was hij de hoofdredacteur èn de verslaggever, de man, die de laatste jaren de geheele courant verzorgde; van den heer L. Lustig, machinezetter, voor wien het een- hard gelag is, na bijna veertig jaar aan de „Nieuwe” gewerkt te hebben, thans buiten werk te komen; van meerdere jongere krachten in ons bedrijf, wie eenzelfde lot treft; van de vele vaste medewerkers en correspondenten aan ons blad, wier vaardige pen en ervaring in Winterswijksche publiciteitsaangelegenheden, thans inden stand rust moet komen; van de bezorgers, die door weer en wind en vaak door bittere koude, de couranten brachten, waar zij zijn moesten. Zoo is er veel verloren, vernietigd.
Bij al deze rampspoed is er één lichtzijde: dat is het medeleven van het Winterswijksche publiek. Van het gehééle publiek, ook buiten den kring onzer abonné’s. Het vertrouwen in de toekomst is ons daardoor niet ontnomen. Nu ons blad ophoudt te verschijnen, ontstaat er voorloopig een ernstige stagnatie inde plaatselijke nieuwsvoorziening. Het grootste deel der bevolking is de eerstkomende dagen verstoken van de distributieberichten en ander noodzakelijk nieuws. In overleg met de bevoegde instanties zal getracht worden binnen enkele dagen in deze leemte te voorzien. Onze abonné’s hooren hieromtrent nader.
DE UITGEVER.Winterswijk, 30 September 1941.
Kameraadschapsavond
VRIJDAG 14 NOVEMBER 1941 Volk en Vaderland weekblad der NSB
WINTERSWIJK Op 28 October werd door groep W. 1. te Winterswijk een kameraadschapsavond belegd, waarbij was uitgenoodigd de Ortsgruppe Winterswijk der N.S.D.A.P. De rede van kam. Werther, „De Joden, de geestelijken en het nationaal-socialisme”, vond in de volle zaal een aandachtig gehoor. Een gedicht van den Jood Hirsch was de inleiding en spoedig daarna werd ons op bevattelijke wijze duidelijk gemaakt, dat alvorens de volksche staat in Nederland kan worden gevestigd, met den Jood in het algemeen afgerekend moet zyn.
Meddoschestraat 3
19 NOVEMBER 1941, Tubantia
Kantoor N.V.V. — Het pand Meddoschestraat 3, waarin momenteel een slagerij is gevestigd, is per 1 Januari a.s. in huur genomen door het Nederlandsch Verbond van Vakverenigingen, hetwelk in dit perceel een districtskantoor opent voor de gemeenten Winterswijk, Aalten. Groenlo, Bredevoort, Lichtenvoorde, Eibergen,Rekken, Neede en Dinxperlo. Het ligt in de bedoeling het kantoor op 2 Januari officieel te openen.
Grozkundgebung.
24 NOVEMBER 1941, Tubantia
Een groot aantal Duitsche en Nederlandsche nationaal-socialisten woonden de Groszkundgebung bij, welke Zaterdagavond in „Het Kronenhuls” werd gehouden door de N.S.D.A.P., Arbeitsbereich in den Niederlanden, Ortsgruppe Winterswijk. Bij ontstentenis van den Ortsgruppenleiter Schaffeld, sprak de heer F. Oenning een openings- en welkomstwoord. Hierna hield de heer Reintner een rede, waarin hij uiteenzette, dat een ieder er zich van bewust moet zijn dat hij mee moet bouwen aan het Grootduitsche Rijk, dat de leiding heeft bij de nieuwe ordening in Europa. Spr. wekte allen op mede te helpen aan den heropbouw van Europa Wie zich voor Duitschland inzet, weet ook, dat hij zich inzet voor de geheele wereld; in dezen beslissingsstrijd moet ieder zijn plaats kennen en geen offer mag hem te groot zijn. Uit den chaos van destijds ontstaat een beter Germaansch Europa, aldus besloot spr.zijn geestdriftig toegejuichte rede. Nadat de heer Oenning een woord van dank had gesproken, werd een drievoudig .Sieg Heil” op den Führer uitgebracht, waarna gezamenlijk de volksliederen werden gezongen.
Al in 1939 was hij als militair gelegerd in Voorst, waar hij in de keuken werkte. “De mooiste stukjes vlles waren altijd voor de officieren”, weet hij zich nog te herinneren.
Toen de 10e Mei 1940 aanbrak, was opeens iedereen verdwenen: soldaten, officieren, de hele compagnie. De brug in Zutphen had men al laten springen. Het was een grote chaos. Omdat de militaire keuken niet direct bij de legerplaats was gelegen, maar praktisch in de tuin van een cafe, bleven Peters en nog enkele collega’s over. “Het was een warboel. We zijn wat gaan rondzwerven. Om een uur of acht zijn we maar eens op de weg gaan kijken. “Ze hadden pech, want er liepen net Duitse soldaten in de buurt, die hen gelijk krijgsgevangen namen. “Met het geweer in de rug brachten ze ons terug naar de keuken.” Wat Peters zeer bevreemdde, was dat ze daar nog niet waren gearriveerd, of 1 van de Duitsers liep naar de voorraadkast, haalde er smeerkaas uit en liet die in de zakken van de gevangenen glijden. “Hast du nog neutig in gevangenschaft”, was het commentaar op onze verbaasde blikken. Vervolgens werden Peters en zijn kameraden naar een groot huis gebracht waar ze de nacht doorbrachten. Daar werden ze weer bij hun compagnie gevoegd die zich inmiddels ook had overgegeven. Bijzonder is dat Peters er voor had kunnen zorgen dat hij samen met zijn vrouw en pasgeboren kind in de buurt van Voorst op een boerderij kon verblijven, tijdens zijn diensttijd. Op de 11 mei zag de boer in de verte de compagnie te voet vertrekken, waarschuwde Peters echtgenote, die toen snel op de fiets achter de krijgsgevangenen aan ging. Zo heeft Peters toch nog afscheid kunnen nemen van zijn vrouw, voordat hij op transport werd gezet. “Tussen Voorst en Zutphen was dat. Ik weet nog precies de plek. En natuurlijk bleef luid gejoel van de rest niet uit”. Vanaf Zutphen, waar de Duitsers inmiddels ponton bruggen hadden geregeld, ging het verder naar Vorden. Hier brachten de gevangenen de nacht door in het kasteel. Op 12 of 13 mei 1940, in ieder geval tweede Pinksterdag (13 mei dus- Hans), werden de manschappen op de trein gezet richting Duitsland. Echter, in Winterswijk had de seinhuiswachter ter Haar per ongeluk de trein laten stoppen. Volgens Willem Wilterdink (Hulzer Willem) werd dit nieuws gauw verspreid door een inwoner van Kotten. Daarna kwamen zo’n 200, 300 Winterswijkers uitlopen, o.a. vanuit zaal Nijenhuis (Johanna), met brood, chocola, sigaretten,zeep, etc. Helaas zaten er aan de kant waarvan de Winterswijkers kwamen aanlopen, geen openingen in de wagons om dit spectaculaire gebeuren te aanschouwen. Na de stop in Winterswijk, ging het verder richting Bocholt. Daar aangekomen en ‘uitgeladen’, was het gefluister van de Duitse toeschouwers te horen. “Das sind ja Hollander!”. Kennelijk hadden ze Engelse of Franse krijgsgevangenen verwacht en niet van net over de grens. In Bocholt verbleven de militairen zo’n vier, vijf dagen in een groot krijgsgevangenkamp en vervolgden hierna hun tocht naar het kamp Neu Brandenburg. “De behandeling daar in het kamp viel wel mee”, aldus Peters. “Daar hadden ze alleen wat overjarige Duitsers voor ingeschakeld”. Driemaal daags was er appel en natuurlijk moest er gemarcheerd worden. Daar hadden de gevangenen niet veel zin in en ze vertikten het om in de pas te lopen. Waarschijnlijk dachten de Duitsers dat ze dat nooit geleerd hadden, want de marechaussee werd erbij gehaald om het voor te doen. Niet dat dat ooit geholpen heeft. Vanuit het kamp werd Peters ingekwartierd op een boerderij in de buurt van Bismarck, zo’n honderd kilometer van Neu Brandenburg. De Duitse boeren moesten natuurlijk allemaal het leger in, met als gevold dat er te weinig hulp op de boerderijen was. De eerste de beste dag, dat hij hier kwam, nog steeds in 1940, vertelde 1 van de Duitse boerenknechten al:”Die Deutschen verlieren den Krieg schon wieder. Bestimmt!”
Peters, die altijd gewerkt had als zetter-drukker bij drukkerij van Loo, had helemaal geen ervaring in het boerenbedrijf.
Nieuwe Winterswijkse Courant mocht in deze periode niet verschijnen
Dr.Bos naar Oostfront
VRIJDAG 21 JANUARI 1944, Winterswijkse Courant
Dr.Bos, onze burgemeester naar het Oostfront Onze burgemeester, Dr.Bos, heeft als zoodanig verlof gevraagd, om zich als Paardenarts te melden bij den Waffen-SS, ter inzet aan het Oostfront bij den strijd tegen het Bolsjewisme, hetwelk Europa en dus ook ons land bedreigt.
Afscheid H.Feberwee
VRIJDAG 13 MAART 1944, Winterswijkse Courant
HET AFSCHEID VAN DE CHEF WINTERSWIJKS POLITIECORPS KAPITEIN H.FEBERWEE
Voor den Kapitein van Politie H.FEBERWEE was het Donderdagmiddag ongetwijfeld een moeilijk oogenblik. Na een bijna 20-jarigen diensttijd nam hij wegens zijn benoeming te Almelo afscheid van zijn taak te Winterswijk, die hij met zooveel beroepsliefde en plichtsbetrachting vervuld had. De plechtigheid vond plaats in de Raadszaal, in tegenwoordigheid van Burgemeester en Wethouders, Gemeentesecretaris, zijn echtgenoote, zijn zoon, het volledige Politiecorps met zijn nieuwen Chef Opperluitemant J.F.Velle en vertegenwoordigers van de verschillende takken van Gemeentedienst. De heer Schilderman had wegens uitstedigheid bericht van verhindering gezonden.
Allereerst sprak Burgemeester Dr.BOS een afscheidswoord. Hij was van oordeel dat de bereikte resultaten bepalen of een ambtenaar zijn taak in dienst der gemeenschap naar behooren heeft vervuld. Toen U te Winterswijk in dienst trad, aldus de Burgemeester trof U daar een goed Politiepersoneel aan. In den loop der jaren is dit evenwel sterk uitgebreid en omgebouwd. Uw taak werd daardoor veel zwaarder. Maar wijl U zich steeds door en door in een verandering inwerkte en Uw volle persoonlijkheid en werkkkracht inzette, is U de Commandant van Politie gebleven. De ondergrond bij Uw arbeid als Politieman was steeds de menschen te behoeden voor erger en dat is U steeds gelukt.
Het aantal arrestaties in deze gemeente is daarom beperkt gebleven tot een minimum en gelukkig is hier nog nimmer een doodvonnis geveld. U zorgde voor de burgerij, maar ook voor de leden van het corps. Steeds sprong U voor hen in de bres, als U meende, dat een lid te kort gedaan werd. Daarom zult U bij hen in een aangename herinnering blijven. Ook ik heb aan U een groote steun mogen hebben. Altijd stond U naast en achter mij. Aan de aangename samenwerking zal voor mij een prettige herinnering verbonden blijven. Ik hoop, dat U in Uw nieuwe standplaats met hetzelfde vuur en enthousiasme uw taak zult waarnemen. Als blijk mijner erkentelijkheid, bied ik U dit boekwerk aan en hoop van harte dat ’t U goed gaat.
De Opperluitenant Velle, ofschoon nog maar kort met den scheidenden Kapitein samengewerkt hebbende, had hem toch leeren kennen als een humaan chef en goed kameraad. In uw nieuwe standplaats zult U, aldus de heer Velle op moeilijkheden stuiten, maar U zult ze overwinnen. Voor de politie en de bevolking is Uw heengaan een gemis. Ik zal mijn best doen in Uw voetstappen te treden.
Namens de Agenten zeide de heer Bombergen het volgende: Geachte Kapitein, Daar U op het punt staat onze gemeente te verlaten, wil ik mede namens het Corps eenige woorden ten afscheid toespreken. In de jaren, die U hier als Hoofd van het Politiecorps hebt doorgebracht, hebben wij U als een humaan mensch leeren kennen. Altijd was het wel geen zonneschijn, ook dreven er wel eens donkere buien over, maar toch kwam de zaak steeds weer in orde door Uw tactvol optreden. Uit erkentelijkheid bied ik U namens het Politiecorps een cadeau aan, hopend, dat het naar genoegen mag zijn en dat het Winterswijksche Politiecorps steeds in Uw herinnering moge blijven. Kapitein, het ga U goed.
Dr.Tervoert sprak als volgt: Kapitein Feberwee, De Hoofden van Dienst willen van deze door den Burgemeester geboden gelegenheid gebruik maken een enkel woord tot U te zeggen. Bijna 19 jaren bent U in deze gemeente als korpschef opgetreden. Daar de Politie uit haar aard een min of meer afzonderlijke taak verricht, was het contact met ons minder nauw dan dat, hetwelk tusschen verschillende andere Hoofden van Dienst bestaat. Om die reden moeten wij er ons van onthouden, een oordeel uit te spreken over de vervulling van Uw taak, dat toch ligt geheel op den weg van den Burgemeester en is door dezen ook al gedaan. Wij volstaan er daarom mede U te feliciteeren met de overplaatsing naar Almelo – die ongetwijfeld als een bevordering moet worden gezien – en U en Uw gezin bij Uw vertrek daar heen alle goeds toe te wenschen
Brand Bioscoop
VRIJDAG 24 MAART 1944, Winterswijkse Courant
DIEFSTAL MET BRANDSTICHTING
Dinsdagavond j.l. werd in het Bioscoop theater Luxor een uitslaande brand geconstateerd. Politie en brandweer waren direct ter plaatse, zoodat het mocht gelukken den brand in den aanvang te blusschen. De politie stelde begrijpelijk een voorlopig onderzoek in naar de vermoedelijke oorzaak, waarbij haar bleek dat uit de cabine eenige electrische apparaten waren ontvreemd. Daaruit kon zij terecht concluderen, dat er een misdrijf in het spel was. Een verder onderzoek bracht aan het licht, dat de dader(s) zich door braak toegang tot de cabine had(den) verschaft en men getracht had door het stichten van brand het misdrijf diefstal te verdoezelen.
In verband met dit feit werd aangehouden W.J.K. alhier. Na verhoor heeft deze het hem ten laste gelegde misdrijf toegegeven. Bij dit verhoor bleek tevens dat deze K. ook verschillende electrische apparaten door diefstal met braak had ontvreemd bij den radiohandelaar W. alhier. Alle gestolen voorwerpen, ook die uit de bioscoop konden door de politie in beslag worden genomen. De personen die deze gestolen voorwerpen hadden verborgen en daartoe hun medewerking hadden verleend, t.w. H.A.S. en J.W.B., beiden alhier, zijn eveneens gearresteerd en evenals K. ten Politiebureele Winterswijk ingesloten. Het is de politie mogen gelukken binnen 24 uur deze zaak tot klaarheid te brengen . Een woord van waardering voor deze beloonde activiteit is hier wel op zijn plaats
Politie beledigd
Vrijdag 31 maart 1944, Winterswijkse Courant. Mej.W.J.W.te Winterswijk had aldaar tijdens haar verblijf op het politiebureau den Kapitein van Politie H.Feberwee beledigd. Thans moest zij voor den Zutphenschen Politierechter verschijnen, waar bleek, dat de juffrouw niet al te gunstig bekend staat. Zij had echter den volgenden dag haar excuses aangeboden, in verband waarmede de Officier genoegen nam met een eisch van f 20,-. De Rechter bepaalde de boete op f 15,- subs.10 dagen hechtenis.
Max Blokzijl spreekt de jeugd
Max Blokzijl spreekt voor de jeugd
VRIJDAG 12 MEI 1944, Winterswijkse courant
Dinsdagavond sprak in Societeit “De Eendracht” Max Blokzijl voor de Winterswijksche jeugd. De zaal was geheel bezet. Waar zooveel jonge menschen bij elkaar zijn, heerscht uit den aard der zaak een gezellige sfeer, die nog werd verhoogd door aangename zang en muziek van de Stormsters van den Jeugdstorm en de accordeonclub van deze organisatie. Ook de mannen van den Arbeidsdienst en de Brandweerpolitie droegen met hun zang daartoe een steentje bij, evenals gemeenschappelijke zang van Mijn Nederland en Holland. Nadat Hopman Post van den Jeugdstorm allen had verwelkomd in ’t bijzonder wel Max Blokzijl, begon deze te vertellen, dat hij niet gekomen was om een gewichtig betoog te houden, maar dat hij ’t van grooter belang achtte, dat de jonge menschen hun hart maar eens luchtten, voor den dag kwamen met vragen, waarvoor zij geen oplossing weten. Het is toch van het grootste belang, dat de jeugd goed onderlegd wordt. Zij moet immers straks den staat overnemen, leiding geven aan het Nederlandsche volk en daarvoor moet zij dus van meet af vast in haar schoenen staan. De ouderen met de heerschende nieuwe gedachte bezielen gaat moeilijk. Zij zitten te vast aan vroegere begrippen, die men maar niet plots van zich kan afschudden. De jeugd daarentegen zit niet vast aan oudere begrippen; zij wil zelf zien, wat een bewijs is van moed en vetrouwen in de toekomst. Hij riep de jonge menschen daarom met klem aan alles te vragen wat hun op het hart lag. Onbevangen en eerlijk zou hij antwoorden.
Daarna kwamen de tongen los. Verschillende vragen van meer en mindere beteekenis werden gesteld. Zoo werd op een vraag betreffende onderduikers medegedeeld dat voor hen, die om politieke redenen waren ondergedoken en langzamerhand hebben ingezien, dat zij verkeerd deden, nog de mogelijkheid bestaat zich te melden, om te werk gesteld te worden. Zij zullen geen straf krijgen. Evenwel duurt deze mogelijkheid van straffeloosheid nog maar heel kort. Zij dienen zich dus te haasten. Reeds hebben zich meer dan 10.000 onderduikers gemeld.
Op een vraag, hoe de houding moet zijn van een jongen of meisje, die graag bij den Jeugdstorm willen, terwijl de ouders er tegen gekant zijn, werd geantwoord, dat deze daarover zelf moeten oordeelen. Zeker, de N.S.B. leert eerbied en ontzag ook voor de ouders, maar zwaarder weegt ‘t, dat het vaderland de jeugd noodig heeft voor het stichten van een gelukkige volksgemeenschap. Er staat geschreven: eert uw vader en moeder, maar dan moeten deze ook zorgen, dat ze vereerenswaardig zijn.
Op de vraag wat er na den oorlog met Indie zal gebeuren, werd geantwoord: Wint Engeland den oorlog, dan zal het communisme overheerschen en daar dit steeds de stelling heeft verkondigd: Indie los van nederland, zal dit zich er niet tegen verzetten, dat Amerika Indie inpalmt. Wint Duitschland den oorlog, dan zou Adolf Hitler Japan kunnen vragen Indie aan Nederland terug te geven, als hij ten minste kan zeggen, dat Nederland een voornaam aandeel heeft gehad in de vorming van het Nieuwe Europa.
Nog vele vragen meer werden gesteld, deze waren de belangrijkste. Nadat de muziek zich nog eens had laten horen, werd de bijeenkomst op de gebruikelijke wijze gesloten.
VROUW VERMOORD TE WINTERSWIJK
ZATERDAG 24 JUNI 1944, Winterswijkse Courant
In een greppel in de buurtschap het Woold, gemeente Winterswijk, werd, onder bladeren verborgen, gevonden het in staat van ontbinding zijnde lijk van een 44-jarige arbeidersvrouw uit Winterswijk. De vrouw was reeds acht dagen vermist. Een haar bekende man had haar meegelokt naar genoemde buurtschap, onder voorwendsel, dat hij haar bij een boer in die omgeving tegen matigen prijs aan boter kon helpen. De vrouw keerde hiervan niet in haar woning terug en ook de man bleef onvindbaar. De politie slaagde er met behulp van een politiehond Maandag jl. in, het lijk van de vrouw op te sporen. Dr. Hulst uit Leiden verrichtte sectie op het lijk, waarbij bleek, dat er een hevige worsteling moet zijn geweest.
Met een zwaar voorwerp waren de vrouw diepe wonden aan hals en borst toegebracht, bovendien was een diepe halssnede veroorzaakt. De dader is bekend, doch voortvluchtig. De motieven voor dezen moord zijn niet bekend.
DE MOORD IN HET WOOLD TE WINTERSWIJK
13 JULI 1944
Het is de politie gelukt klaarheid te brengen in de geruchtmakende moordzaak in het Woold (gem. Winterswijk), waarbij de 44-jarige arbeiders vrouw M. M. M., echtgenoote van J. R., op 12 Juni j.l. op afschuwelijke wijze van het leven werd beroofd. In samenwerking met de Duitsche politie kon de dader van de moord, de 61-jarige gehuwde A. O. uit Winterswijk op een boerderij in Duitschland, waarheen hij na het plegen van het misdrijl was gevlucht, worden gearresteerd. Aanvankelijk ontkende O, iets met den moord uitstaande te hebben, doch nadat hij op de plaats van den moord was gebracht, legde hij een volledige bekentenis af. Voorts verklaarde hij, dat een familielid D. R. uit Winterswijk er bij hem had op aangedrongen de vrouw uit den weg te ruimen. Deze man is inmiddels ook gearresteerd; hij zal zich terzake uitlokking van moord te verantwoorden hebben
In vrijheid gesteld.
14 JULI 1944
De gearresteerde D. R., die volgens een verklaring van A. O., den dader van den moord in het Woold, dezen zou hebben aangespoord de vrouw uit den weg te ruimen, is thans door de politie wegens gebrek aan bewijs, op vrije voeten gesteld.
Dolle Dinsdag 5 September 1944
Nieuwe Winterswijkse Courant 10 september 1954
Het is al weer 10 jaar geleden, dat Nederland Dolle Dinsdag beleefde. Ook in Winterswijk ging deze dag niet ongemerkt voorbij. Vooral op het station was het een ongekende drukte. Lange treinen, afgeladen met vluchtende mannen, vrouwen en kinderen, stonden urenlang op het perron te wachten. Militaire treinen, treinen met gewonden, reden af en aan. Het spoorwegpersoneel moest onder de meest moeilijke omstandigheden zijn taak verrichten; de chaos was volkomen. Wij ontvingen van een beambte der Ned. Spoorwegen bijgaand artikel, dat een beeld geeft van hetgeen zich toen op en om het station afspeelde.
Het is de avond van de vijfde September 1944. De klok draait langzaam naar half tien. Het wordt tijd om naar het station te gaan voor de nachtdienst. Het is een angstig dienstdoen in de donkere nacht. Alles is duister, aardeduister. Geen lichtstraaltje mag zichtbaar zijn. Alles wat moet gebeuren vindt plaats in volslagen duisternis, met alle gevaren daaraan verbonden. Er is voortdurend en bijna onafgebroken luchtalarm over de telegraaf. Dit betekent: alle lichten uit of zwaar afgeschermd. De geallieerde vliegtuigen vliegen af en aan. Met lood in de schoenen begeeft de spoorman zich naar het station. Stil is het op straat, want niemand mag zich zonder papieren na acht uur buitenshuis bevinden. Na een paar maal controle nadert de spoorman het station. Daar is iets ongewoons aan de hand. Veel meer drukte is er dan anders. Het rangeerterrein vol, met wagens, oorlogsmateriaal. Langs het perron staat een lange trein vol met burgers, mannen vrouwen en kinderen. Wat is dat toch allemaal? Dit belooft een nachtje te worden…. De kantoordeur is gesloten. Toegang naar het kantoor door het bagagelokaal, want door het dikwijls opengaan van de kantoordeur straalde er licht naar buiten en dit mag onder geen voorwaarde.
Op het kantoor is het een grote chaos. Het zit vol met zenuwachtige mannen en vrouwen en huilende kinderen. Ook de beide wachtkamers zijn vol. Tussen de burgers lopen, hangen of staan tal van Duitse officieren. Baby’s worden op de tafels een schone luier aan gedaan en een flesje gegeven… . Het treinregistér staat vol met telegrammen van aangekondigde extra treinen, alle vanuit het zuiden via Winterswijk naar Duitsland. Op ieder station tussen Zutphen en Winterswijk staat een lange trein. In Aalten staat ’n lange trein voor Winterswijk en in Varsseveld wachten 3 Duitse locomotieven, op vertrek naar Winterswijk. Spoedig blijkt wat er aan de hand is. Vlucht voor de oprukkende geallieerde legers…. Daar komt de burgemeester van Enschede, een oud Winterswijker, vragen wanneer de trein vertrekt naar Borken. Het antwoord is: „Niets van te zeggen” Of zij dan met die trein mee kunnen, die voor het perron staat? Neen, dat is een militaire trein. Dan komen de burgemeesters van Eindhoven en Breda met dezelfde vraag en ze krijgen hetzelfde antwoord. Het dienstdoen wordt ons onmogelijk gemaakt door de vele vragen die de vorm aannemen van smeekbeden. De mensen willen weg, naar Duitsland. De militaire commandant wordt er bij gehaald. „Overste. Zo kan ik de dienst niet doen, met al die mensen op het kantoor ( om mij heen en dat steeds maar vragen.) Dan is de boot aan ! De burgemeesters en hun dames worden afgesnauwd als honden en zijn in een minumum van tijd van het kantoor en mogen zelfs niet onder de kap blijven. Zij zoeken zo goed en zo kwaad als het gaat een onderkomen in het rangeerders verblijf. Zo behandelt de weermacht zijn geestverwanten.
De voorafgaande trein heeft Borken bereikt en de D-trein van het perron mag vertrekken. Déze is weliswaar op geen stukken na bezet, maar niettemin mogen er geen burgers mee. Misschien met een volgende trein, hopen zij. Weer komt er een telegram overeen extra trein, ’t Is om 5 uur afgezonden uit Eindhoven en bereikt Winterswijk om 11.30 uur. Het is een ambulancetrein. De overste is niet met de militairetrein meegegaan, maar moet in Winterswijk alles regelen. De treindienstleider stelt hem in kennis van de inhoud van het laatste telegram. De ambulance-trein moet vóór alle andere treinen. Dus de trein van Lichtenvoorde en Ruurlo moet op het rangeerterrein ontvangen worden. De ambulancetrein komt langs het perron. Het is een lange trein met zwaar gewonden. Kleine blauwe lampjes branden in de afdelingen en inde loopgangen. De gangen liggen vol met bebloede lakens en slopen en verband. Het is een verschrikkelijk gezicht. Een beeld om nooit te vergeten. Daar ligt de bloem van het „Herrenvolk” te versterven en het „arisch bloed” bevochtigt onze bodem. De begeleider van de trein komt vragen hoe lang hij hier moet wachten. Niets van te zeggen, want er is een bomaanval gedaan op de lijn Borken en de lijn moet nu eerst geschouwd worden. De voorafgaande trein is nog niet in Borken en zolang die daar nog niet is aangekomen, mag de andere niet volgen. De treinbegeleider vraagt bergruimte voor 15 overleden soldaten. Als hiervoor geen ruimte beschikbaar wordt gesteld, zal hij de lijken op het perron leggen. Een oude goederenwagen wordt dan ingericht als lijkenhuisje. De wagen zal aan de trein gekoppeld worden. Het seinhuis wordt opgebeld en de seinhuiswachter wordt gezegd dat de trein kan vertrekken; onmiddellijk zet het geval zich in beweging tot grote opluchting van de overste en van ons. De voorafgaande trein is weliswaar niet in Borken, maar nood breekt wet. Zo gaat het de gehele nacht door, de ene trein na de andere, er komt geen eind aan. De volgende morgen is er nog meer achterstand dan ’s avonds. De telegrammen worden niet meer ingeschreven. Er is geen touw meer aan vast te knopen. De trein in Aalten en de drie locomotieven in Varsseveld staan daar de volgende morgen om 10 uur nog. De chaos is volkomen.. De N.S.B.-ers met hun vrouwen en kinderen zijn de wanhoop nabij. Zij doen geen oog dicht en hebben geen uitzicht. Zij willen weg, maar kunnen niet. Zo verloopt Dolle Dinsdag, op het station te Winterswijk
Gezocht: Machinisten
VRIJDAG 6 OCTOBER 1944, Winterswijkse Courant (Nieuwe Winterswijkse Courant mocht in deze periode niet verschijnen)
BEKENDMAKING DE BURGEMEESTER VAN WINTERSWIJK maakt bekend:
Dat MACHINISTEN, STOKERS, GELEIDERS enz. der NEDERLANDSCHE SPOORWEGEN, die bereid zijn kolentreinen van Duitschland naar Winterswijk te rijden (des nachts) zich kunnen melden aan het Gemeentehuis. Tegen hen zullen geen strafmaatregelen worden genomen. Ook gepensioneerde machinisten, die dit werk willen verrichten, kunnen zich opgeven. De kolen komen alleen ten bate van de Winterswijksche Bevolking en Winterswijksche Industrie.
Winterswijk, 5 October 1944 De Burgemeester van Winterswijk DR.BOS
Aan de ingezetenen van Winterswijk
DINSDAG 10 OCTOBER 1944, Winterswijkse Courant (Nieuwe Winterswijkse Courant mocht in deze periode niet verschijnen)
AAN DE INGEZETENEN VAN WINTERSWIJK
Veertien dagen reeds werkt een groep onzer bevolking te Zevenaar; een gedeelte zelfs ruim drie weken. Dit zijn de mannen, die de opdracht zich te melden uitvoerden. Deze mannen deden hun plicht tegenover de Overheid, maar vooral ook tegenover de Bevolking. Een groot gedeelte, vooral jonge mannen, heeft in dit opzicht hun plicht niet gedaan. Thans komt echter de gelegenheid, hun verzuim goed te maken. Onze mannen in Zevenaar, ruim vierhonderd, moeten worden afgelost door een andere groep. Ik doe thans een beroep op de thuisblijvers, opdat deze zich vrijwillig zullen melden ter aflossing hunner kameraden, en vertrouw er op, dat deze oproep niet tevergeefs zal zijn. Een ieder toch, die voor dit werk in de termen valt, zal niet dulden, dat een plaatsgenoot dubbel lang uit zijn gezin wordt gehaald en dubbel lang moet werken, alleen omdat hij aan de kant blijft staan, of…………onderduikt.
Onze werkers moeten worden afgelost. Ik hoop en vertrouw erop, dat dit op deze manier geschieden zal. Mocht dit echter niet het geval zijn, dan zullen weer maatregelen moeten worden genomen, dan zal de rust in onze gemeente weer worden verstoord en dan zal het resultaat zijn, groote onaangenaamheden, onrust, enz.en ……….
400 MAN, HOE DIE DAN OOK BIJ ELKAAR GEBRACHT WORDEN, GAAN NAAR ZEVENAAR.
Ik doe een ernstig beroep op de mannen tusschen 17 en 50 jaar, in dezen direct mee te werken en zich voor zoover mogelijk te melden. Op het andere deel van de bevolking doe ik een beroep “Onderduikers” niet te steunen, want voor ieder beter gesitueerde die onderduikt (immers Jan Boezeroen kan zich deze weelde niet permitteeren) moet er Jan de Arbeider of een Jan de Boer in plaats komen, die in zeer veel gevallen niet of zeer slecht gemist kan worden.
De aflossende groep zal VRIJDAG 13 OCTOBER vertrekken.
Kennisgeving
VRIJDAG 13 OCTOBER 1944< Winterswijkse Courant
KENNISGEVING
Alle personen die in Duitsland waar dan ook gewerkt hebben en wegens gebrek aan vervoersmiddel tijdelijk hun werk niet hebben kunnen verrichten moeten zich
MAANDAG 16 OCTOBER AANST.OP HET ARBEIDSAMT. BOCHOLT MELDEN
om aldaar in bedrijven te worden geplaatst. De arbeiders worden Maandags naar Bocholt en Zaterdags weer naar Winterswijk per autobus vervoerd. Zij worden in Bocholt gehuisvest. Distributiebescheiden moeten worden ingeleverd op het distributiekantoor te Winterswijk. Vanzelfsprekend geldt deze regeling niet voor de arbeiders, die per fiets regelmatig hun werk kunnen bezoeken. De eerste bus naar Bocholt vertrekt MAANDAG 16 OCTOBER a.s. ’s morgens 9 uur vanaf het Gemeentehuis en rijdt via Barlo.
Sint Nicolaasfeest
VRIJDAG 1 DECEMBER 1944, Winterswijkse Courant
De N.V.D. organiseert voor de KINDEREN van 4-10 jaar een SINT NICOLAASFEEST in de zaal “DE EENDRACHT” op den Zonnebrink te Winterswijk. Alle kinderen van dien leeftijd kunnen zich tot 4 Decenber 1944 hiervoor aanmelden in het gebouw “Goede Tempelieren”, Ulandsteeg te Winterswijk. (Nieuwe stamkaart der Kinderen meebrengen.) OUDERS OF OUDERE KINDEREN HEBBEN GEEN TOEGANG.
